BÀI 42: MÔI TRƯỜNG VÀ SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Hiểu được mối quan hệ giữa môi trường và phát triển nói chung, ở các nước phát triển và đang phát triển nói riêng.
- Giải thích được việc sử dụng hợp lí tài nguyên, bảo vệ môi trường là điều kiện để phát triển.
- Hiểu được khái niệm sự phát triển bền vững và hướng giải quyết vấn đề môi trường.
- Hiểu được những mâu thuẫn, khó khăn mà các nước đang phát triển phải giải quyết trong mối quan hệ giữa môi trường và phát triển.
2. Kĩ năng
- Rèn luyện cho HS kĩ năng lien hệ thực tế ở địa phương.
3. Thái độ
- Tham gia tích cực vào các phong trào bảo vệ môi trường.
4. Định hướng các năng lực được hình thành:
- Năng lực chung: Năng lực tư duy, năng lực sáng tạo...
- Năng lực riêng: Năng lực tụ giải quyết vấn đề, nhận xét biểu đồ, số liệu thống kê, tính toán.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Đối với giáo viên
- SGK, bài soạn, SGK, SGK, chuẩn kiến thức kĩ năng.
- Cập nhật số liệu mới, liên hệ thức tế.
- Máy chiếu và các phương tiện khác.
2. Đối với học sinh
- SGK, vở ghi...
- Thực hiện các dự án đã được phân công và chuẩn bị báo cáo.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định lớp
2. Các hoạt động học tập
Hoạt động 1: Đặt vấn đề
a) GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi : Môi trường có ảnh hưởng như thế nào đến sự tồn tại và phát triển của con người như thế nào?
b) HS thực hiện và ghi ra giấy nháp, chuẩn bị để báo cáo trước lớp.
c) GV gọi 01 HS báo cáo, các HS khác trao đổi và bổ sung them.
d) GV sử dụng nội dung HS trả lời để tạo ra tình huống có vấn đề để dẫn dắt vào nội dung bài học.
Hoạt động 2: Tìm hiểu sử dụng hợp lí tài nguyên, bảo vệ môi trường
là điều kiện để phát triển
là điều kiện để phát triển
1. Mục tiêu
- Hiểu được mối quan hệ giữa môi trường và phát triển nói chung
- Giải thích được việc sử dụng hợp lí tài nguyên, bảo vệ môi trường là điều kiện để phát triển.
- Hiểu được khái niệm sự phát triển bền vững và hướng giải quyết vấn đề môi trường.
- Rèn luyện cho HS kĩ năng lien hệ thực tế ở địa phương.
2. Phương thức
- Phương pháp nêu vấn đề và giải quyết vấn đề.
- Hình thức thảo luận nhóm hoặc cá nhân.
3. Tổ chức hoạt động
Hoạt động của giáo viên và học sinh | Nội dung chính |
| GV có thể tách ra thành 3 HĐ nhỏ: 2.1 Tìm hiểu hiện trạng của tài nguyên và môi trường; 2.2. Khái niệm sự phát triển bền vững; 2.3. Hướng giải quyết các vấn đề môi trường. a) GV giao nhiệm vụ cho HS Đọc nội dung SGK trang 163 và liên hệ thực tế hãy cho biết hiện trạng của tài nguyên và môi trường. Lấy ví dụ minh họa. Khái niệm sự phát triển bền vững, mục tiêu của sự phát triển bền vững. * Hướng giải quyết các vấn đề môi trường b) HS thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện cá nhân, sau đó trao đổi cặp đôi về kết quả thực hiện. Trong quá trình thực hiện GV quan sát và điều chỉnh nhiệm vụ học tập cho phù hợp với đối tượng HS. c) GV tổ chức cho HS báo cáo kết quả và thảo luận chung cả lớp. Gọi một đại diện báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ; các HS khác lắng nghe và bổ sung, thảo luận thêm. d) GV chốt kiến thức; nhận xét đánh giá kết quả thực hiện của HS. GV phát vấn gợi mở HS nêu rõ: sự phát triển bền vững -Tại sao phải sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên? -Trả lời: Sự hạn chế của tài nguyên khoáng sản, cơ sở nguyên nhiên liệu, năng lượng để phát triển công nghiệp. -Tại sao nói việc bảo vệ môi trường là điều kiện để phát triển? -Trả lời: Khi nền kinh tế và khoa học kỹ thuật có những bước tiến nhảy vọt cũng là khi môi trường bị ô nhiễm, suy thoái nghiêm trọng, nên phải sử dụng hợp lí tài nguyên và bảo vệ môi trường để phát triển bền vững | I. Sử dụng hợp lí tài nguyên,bảo vệ môi trường là điều kiện để phát triển * Hiện trạng của tài nguyên và môi trường: - Các nguồn tài nguyên có hạn, đang bị cạn kiệt ( khoáng sản, sinh vật ) - Môi trường sinh thái đang bị ô nhiễm, suy thoái, sự nóng lên của Trái Đất do các khí thải làm tăng hiệu ứng nhà kính. * Sự phát triển bền vững: - Sử dụng hợp lí tài nguyên, bảo vệ môi trường để cho sự phát triển của xã hội hôm nay không làm hạn chế cho sự phát triển của ngày mai, phải tạo nền tảng cho sự phát triển tương lai. - Mục tiêu của sự phát triển bền vững: Sự phát triển phải đảm bảo cho con người có đời sống vật chất, tinh thần ngày càng cao, trong môi trường sống lành mạnh * Hướng giải quyết các vấn đề môi trường - Phải có sự phối hợp, nỗ lực chung của các quốc gia, mọi tầng lớp trong xã hội. - Chấm dứt chạy đua vũ trang, chấm dứt chiến tranh. - Giúp các nước đang phát triển thoát khỏi đói nghèo. - Áp dụng các tiến bộ KH-KT để kiểm soát tình trạng môi trường, sử dụng hợp tài nguyên - Phải thực hiện các công tác quốc tế về MT, luật MT. |
Hoạt động 3: Vấn đề môi trường và phát triển
ở các nước phát triển và đang phát triển
ở các nước phát triển và đang phát triển
1. Mục tiêu
- Hiểu được mối quan hệ giữa môi trường và phát triển ở các nước phát triển và đang phát triển.
- Rèn luyện cho HS kĩ năng lien hệ thực tế ở địa phương.
2. Phương thức
- Phương pháp nêu vấn đề và giải quyết vấn đề.
- Hình thức thảo luận nhóm hoặc cá nhân.
3. Tổ chức hoạt động
Hoạt động của giáo viên và học sinh | Nội dung chính |
Nhóm 1,2 : Vấn đề môi trường và phát triển ở các nước phát triển ( biểu hiện, nguyên nhân, hướng giải quyết) Nhóm 3,4 : Vấn đề môi trường và phát triển ở các nước đang phát triển (biểu hiện, nguyên nhân, hướng giải quyết) Học sinh thực hiện theo nhóm, thời gian 10 phút. GV có thể giải thích và hướng dẫn thêm, nếu thấy cần thiết. b) HS thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện cá nhân, sau đó trao đổi nhóm và chuẩn bị báo cáo GV, trao đổi với cả lớp về kết quả thực hiện. Trong quá trình thực hiện GV quan sát và điều chỉnh nhiệm vụ học tập cho phù hợp với đối tượng HS. c) GV tổ chức cho HS báo cáo kết quả và thảo luận chung cả lớp. Gọi một nhóm đại diện báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ; các HS khác lắng nghe và bổ sung, thảo luận thêm. d) GV chốt kiến thức; nhận xét đánh giá kết quả thực hiện của HS. GV chuẩn kiến thức (Xem thông tin phản hồi phần phụ lục). Câu hỏi: - Giải quyết vấn đề môi trường ở các nước đang phát triển gặp phải những khó khăn gì? (Bùng nổ dân số ® huỷ hoại môi trường, thiếu vốn đầu tư, ô nhiễm môi trường bởi các tập đoàn tư bản nước ngoài.....). - Hãy nêu những vấn đề môi trường và phát triển bền vững ở Việt Nam, HS phải làm gì để bảo vệ môi trường, đảm bảo cho sự phát triển bền vững. | II. Vấn đề môi trường và phát triển ở các nước phát triển và đang phát triển (Xem thông tin phản hồi phần phụ lục). Kết luận: Môi trường đang bị ô nhiễm ở mức báo động, tài nguyên thiên nhiên suy giảm, vì vậy vấn đề bảo vệ môi trường và phát triển bền vững mang tính toàn cầu. Tuy nhiên, nguyên nhân tài nguyên môi trường ở mỗi nhóm nước khác cần phải có những biện pháp phù hợp với mỗi quốc gia. |
Hoạt động 5. Luyện tập
1. Mục tiêu
Nhằm củng cố lại kiến thức đã học; rèn luyện kĩ năng bài học góp phần hình thành.
2. Phương thức: Hoạt động cá nhân
3. Tổ chức hoạt động
a) GV giao nhiệm vụ cho HS:
- So sánh sự khác nhau về nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường ở các nước phát triển và đang phát triển.
- Môi trường sống ở địa phương em như thế nào? Là một HS em làm gì để bảo vệ môi trường
b) HS thực hiện nhiệm vụ tại lớp. Trường hợp hết thời gian GV hướng dẫn HS học ở nhà.
c) GV kiểm tra kết quả thực hiện của HS. Điều chỉnh kịp thời những vướng mắc của HS trong quá trình thực hiện.
Hoạt động 6. Vận dụng
1. Mục tiêu: giúp HS vận dụng hoặc liên hệ kiến thức đã học được vào một vấn đề cụ thể của thực tiễn về môi trường và tài nguên thiên nhiên ở Việt Nam.
2. Nội dung: GV hướng dẫn HS tự đặt vấn đề để liên hệ hoặc vận dụng.
Trường hợp HS không tìm được vấn đề để liên hệ hoặc vận dụng, GV có thể yêu cầu HS chọn 1 trong hai nhiệm vụ sau:
- Tìm hiểu vấn đề môi trường và tài nguyên thiên nhiên ở địa phương.
- Nhận xét vè tình hình sự dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường ở địa phương.
3. Đánh giá: GV khuyến khích, động viên các HS làm bài và nhận xét sản phẩm của HS.
PHIẾU HỌC TẬP
Nhiệm vụ: Đọc mục II, III trang 164, 165 - SGK, kết hợp hiểu biết, hãy so sánh vấn đề môi trường và phát triển ở các nhóm nước theo dàn ý.
Vấn đề môi trường và phát triển bền vững | ||
| Các nước phát triển | Các nước đang phát triển |
Biểu hiện | | |
Nguyên nhân | | |
Hướng giải quyết | |
THÔNG TIN PHẢN HỒI
Vấn đề môi trường và phát triển bền vững | ||
| Các nước phát triển | Các nước đang phát triển |
Biểu hiện | - Ô nhiễm khí quyển; thủng tầng ôzôn, mưa axit. - Ô nhiễm nguồn nước, cạn kiệt tài nguyên khoáng sản. | - Tài nguyên khoáng sản bị khai thác quá mức - Khái thác không đi đôi với phục hồi rừng. - Đất bị hoang mạc hoá nhanh. - Thiếu nước ngọt |
Nguyên nhân | - Do quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá và đô thị hoá diễn ra nhanh chóng. | - Do bùng nổ dân số. - Kinh tế phát triển chậm nên thiếu vốn trong việc đầu tư công nghệ chống ô nhiễm môi trường. - Các nước phát triển chuyển các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường sang các nước đang phát triển. |
Hướng giải quyết | - Khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên. - Giảm tỉ lệ gia tăng dân số ở các nước đang phát triển, chống đói nghèo. - Phát triển công nghệ sạch trong sản xuất và đời sống. - Cần phối hợp giải quyết vấn đề môi trường và phát triển bền vững giữa các nước trên thế giới. |
