"Bản năng tình dục là bản năng mạnh mẽ nhất trong tất cả các bản năng, và chính nó quyết định mọi hành động của chúng ta, ngay cả những hành động có vẻ như vô tư nhất. Nó là động lực ẩn giấu của tất cả đam mê, cảm xúc và suy nghĩ của chúng ta. Nó là nguồn gốc của niềm vui và nỗi đau, của tình yêu và hận thù, của lòng dũng cảm và sự hèn nhát. Nó là nguyên tắc của mọi hành động con người, và chính nó là nguyên nhân của hầu hết những sai lầm và bất hạnh của chúng ta." - Arthur Schopenhauer
Một quan điểm gây sốc, nhưng lại chạm đúng vào vùng tối mà nhiều người không muốn đối diện, buộc ta phải nhìn kỹ hơn vào cách mình sống, yêu, sáng tạo, và mơ ước.
Hãy thử hỏi: vì sao ta khao khát được yêu, được chạm tới, được khao khát?
Tình dục ở đây không chỉ là ham muốn thể xác. Nó là khát vọng vượt lên chính mình, phá vỡ sự cô lập của bản thể, xóa đi ranh giới giữa “tôi” và “người khác.” Khi yêu, khi được ham muốn, ta cảm thấy mình hiện diện rõ nét hơn, như thể đời mình trở nên có ý nghĩa.
Trong nghệ thuật, khoa học, thậm chí tôn giáo, dấu vết của bản năng này vẫn hiện diện.
Một nhạc sĩ viết nhạc không chỉ để thỏa mãn bản thân, mà để chạm tới trái tim ai đó. Một họa sĩ không chỉ vẽ cho riêng mình, mà để nhìn thấy mình được phản chiếu trong mắt người khác. Sự sáng tạo, dưới nhiều lớp vỏ, vẫn là cuộc khao khát vượt ra ngoài sự cô độc nội tâm.
Trong quyền lực, tình dục xuất hiện dưới lớp hóa trang quyền uy. Ta muốn được ngưỡng mộ, muốn khẳng định bản thân, muốn chứng tỏ giá trị – không chỉ để sinh tồn, mà để được “chọn,” được thấy là mạnh mẽ, nổi bật. Sự thống trị, xét cho cùng, cũng là một trò chơi giao phối tinh vi.
Ngay cả nơi đau khổ nhất, bản năng ấy vẫn có mặt. Khi ghen tuông, khi hận thù, khi bị bỏ rơi, nỗi đau không chỉ nằm ở mất mát, mà nằm ở cảm giác: “Mình không còn đáng để yêu.” (Esther Perel đã phân tích rất sắc sảo những cảm giác này trong cuốn “Trí thông minh trên giường” — nơi bà giải mã cách dục vọng biến dạng trong đời sống hiện đại.
Tất nhiên, không ai muốn bị giản lược thành một cỗ máy bị điều khiển bởi dục vọng. Nhưng chối bỏ hoàn toàn phần bản năng trong ta lại khiến đời sống trở nên giả tạo, lạnh lẽo. Bản năng, theo Schopenhauer, không phải để bị loại bỏ, mà để được nhận diện. Khi biết nó đang nói gì, ta mới có lựa chọn: đi theo, vượt lên, hay chuyển hóa nó thành điều có ý nghĩa hơn.
Câu hỏi thực sự không phải là: “Tôi có đang bị bản năng tình dục dẫn dắt không?”, mà là:
“Tôi đang để nó dẫn mình đi đâu? Tôi có dám tỉnh táo quan sát nó, thay vì sống mù quáng trong nó?”
Bởi chỉ khi dám đối diện với những xung động sâu kín nhất, ta mới có cơ hội thực sự tự do.
St
Một quan điểm gây sốc, nhưng lại chạm đúng vào vùng tối mà nhiều người không muốn đối diện, buộc ta phải nhìn kỹ hơn vào cách mình sống, yêu, sáng tạo, và mơ ước.
Hãy thử hỏi: vì sao ta khao khát được yêu, được chạm tới, được khao khát?
Tình dục ở đây không chỉ là ham muốn thể xác. Nó là khát vọng vượt lên chính mình, phá vỡ sự cô lập của bản thể, xóa đi ranh giới giữa “tôi” và “người khác.” Khi yêu, khi được ham muốn, ta cảm thấy mình hiện diện rõ nét hơn, như thể đời mình trở nên có ý nghĩa.
Trong nghệ thuật, khoa học, thậm chí tôn giáo, dấu vết của bản năng này vẫn hiện diện.
Một nhạc sĩ viết nhạc không chỉ để thỏa mãn bản thân, mà để chạm tới trái tim ai đó. Một họa sĩ không chỉ vẽ cho riêng mình, mà để nhìn thấy mình được phản chiếu trong mắt người khác. Sự sáng tạo, dưới nhiều lớp vỏ, vẫn là cuộc khao khát vượt ra ngoài sự cô độc nội tâm.
Trong quyền lực, tình dục xuất hiện dưới lớp hóa trang quyền uy. Ta muốn được ngưỡng mộ, muốn khẳng định bản thân, muốn chứng tỏ giá trị – không chỉ để sinh tồn, mà để được “chọn,” được thấy là mạnh mẽ, nổi bật. Sự thống trị, xét cho cùng, cũng là một trò chơi giao phối tinh vi.
Ngay cả nơi đau khổ nhất, bản năng ấy vẫn có mặt. Khi ghen tuông, khi hận thù, khi bị bỏ rơi, nỗi đau không chỉ nằm ở mất mát, mà nằm ở cảm giác: “Mình không còn đáng để yêu.” (Esther Perel đã phân tích rất sắc sảo những cảm giác này trong cuốn “Trí thông minh trên giường” — nơi bà giải mã cách dục vọng biến dạng trong đời sống hiện đại.
Tất nhiên, không ai muốn bị giản lược thành một cỗ máy bị điều khiển bởi dục vọng. Nhưng chối bỏ hoàn toàn phần bản năng trong ta lại khiến đời sống trở nên giả tạo, lạnh lẽo. Bản năng, theo Schopenhauer, không phải để bị loại bỏ, mà để được nhận diện. Khi biết nó đang nói gì, ta mới có lựa chọn: đi theo, vượt lên, hay chuyển hóa nó thành điều có ý nghĩa hơn.
Câu hỏi thực sự không phải là: “Tôi có đang bị bản năng tình dục dẫn dắt không?”, mà là:
“Tôi đang để nó dẫn mình đi đâu? Tôi có dám tỉnh táo quan sát nó, thay vì sống mù quáng trong nó?”
Bởi chỉ khi dám đối diện với những xung động sâu kín nhất, ta mới có cơ hội thực sự tự do.
St
