giáo án Tuần 2 - Bài 2 - Tiết 8: Các phương châm hội thoại

Trần Ngọc

S.Moderator
Tiết học: Các phương châm hội thoại (tiếp theo) nằm trong chương trình dạy và học Ngữ Văn 9 học kì 1.

Qua tiết học này, các em học sinh nắm được nội dung phương châm quan hệ, phương châm cách thức và phương châm lịch sự... Qua đó giúp các em học sinh vận dụng kiến thức đó để tạo lập văn bản.

7075

Ngày soạn:

Ngày giảng:

TIẾT 8. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TIẾP)


I. Mục tiêu bài học
:

Thông qua bài học giúp học sinh hiểu được:

1. Kiến thức :

- Nắm được nội dung phương châm quan hệ, phương châm cách thức và phương châm lịch sự.

2. Kỹ năng :

- Vận dụng các phương châm này vào giao tiếp.

- Biết sử dụng phương châm hội thoại khi giao tiếp. Nhận biết và cách sử dụng phương châm quan hệ, phương châm cách thức,phương châm lịch sự trong 1 tình huống giao tiếp cụ thể.

3.Thái độ :

- Giáo dục ý thức vận dụng, các phương châm hội thoại vào quá trình giao tiếp tạo lập văn bản.

II.Chuẩn bị tài liệu, thiết bị dạy học:

1. Giáo viên:Soạn bài,đọc tài liệu tham khảo, tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng. 2.Học sinh : Đọc trước bài, chuẩn bị bài.

III. Tiến trình hoạt động dạy học:

1. ổn định tổ chức:

Kiểm diện : Sĩ số 9A:

9B :

9C :

2.Kiểm tra đầu giờ :

H: Thế nào là phương châm hội thoại về lượng, phương châm hội thoại về chất? Cho ví dụ minh hoạ?

- Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh.

3.Bài mới :

- Giờ trước, chúng ta đã tìm hiểu phương châm hội thoại về lượng, về chất. Song để cuộc hội thoại vừa được đảm bảo về nội dung, vừa giữ đượcquan hệ chuẩn mực giữa các cá nhân tham gia vào hội thoại, ta sẽ cùng tìm hiểu vấn đề này trong giờ học hôm nay.



HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
KIẾN THỨC CẦN ĐẠT
Hoạt động 1:Hướng dẫn hs tìm hiểu phương châm quan hệ:
Gọi HS đọc bài tập 1sgk và xác định yêu cầu bài tập:
- Gv hướng dẫn học sinh làm bài tập

H: Em hiểu ntn “ông nói gà bà nói vịt”?
H: Điều gì sễ xảy ra khi xuất hiện những tình huống như vậy?
H: Để không vi phạm phương châm quan hệ, ta cần lưu ý điều gì?

- Cho học sinh đọc ghi nhớ sgk
- Giaos viên lấy ví dụ phân tích
- Yêu cầu học sinh lấy ví dụ về 1 tình huống giao tiếp vi pham phương châm quan hệ.
VD : Mai : Lan ơi đi học thôi !
Lan : Năm phút nữa mẹ tớ mới về

- Nghĩa tường minh trong câu nói của Lan không cùng đề tài với câu nói của Mai, nhưng nghĩa hàm ẩn mà Lan muốn trả lời Mai lại cùng đề tài. Vì vậy người nhận tin phải nắm được nghĩa thực của câu nói ở người phát tin thì giao tiếp mới thành công.
Hoạt động 2 . Hướng dẫn hs tìm hiểu phương châm cách thức:
- Học sinh đọc bài tập 1 SGK và xác định yêu cẩu bài tập:
H: Hãy giải nghĩa 2 thành ngữ “dây cà ra dây muống” và “lúng búng như ngậm hột thị”?



H: Những cách nói trên sẽ ảnh hưởng tới giao tiếp như thế nào?

H:Từ đó em rút ra bài học gì khi giao tiếp?


- Cho học sinh đọc bài tập 2 và xác định yêu cầu của bài tập:

H:Có thể có mấy cách hiểu trong câu: “tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy”?

H: Khi nói có nhiều cách hiểu như vậy thì giao tiếp có thành công không?

H: Để người nghe không hiểu theo nhiều cách ta phải nói như thế nào?





H: Để tuân thủ phương châm cách thức, khi giao tiếp ta phải chú ý nói như thế nào?

- HS đọc ghi nhớ sgk
- Giáo viên lấy ví dụ phân tích


Hoạt động 3 . Hướng dẫn HStìm hiểu phương châm lich sự


- Cho HS đọc b/t 1sgk và x/đ y/c bt.
- Gv hướng dẫn hs làm b/t
H: Tại sao cả cậu bé và ng/ ăn xin đều nhận thấy mình đã nhận từ ng kia một cái gì đó?







H:Từ đó em rút ra bài học gì khi g/t?


- Cho hs đọc ghi nhớ sgk
- Gv lấy vd phân tích

Hoạt động 5. Hướng dẫn HS
Luyện tập:


- Gv hướng dẫn hs làm b/t
- Cho HS đọc b/t 1sgk và x/đ y/c bt.

H: Người xưa đã khuyên dạy điều gì qua các câu ca dao?

H: Tìm thêm 1 số câu ca dao có nd tương tự?


- Cho HS đọc b/t 2sgk và x/đ y/c bt.
H:Những phép tu từ từ vựng nào đã học có liên
quan trực tiếp tới phương châm lịch sự?
Cho ví dụ?


Học sinh đọc yêu cầu bài tâp 3 SGK và xác định yêu cầu của bài tập
H: Điền từ ngữ thích hợp vào ô trống?



Học sinh đọc yêu cầu bài tập 4 và xác định yêu cầu của bài tập:

H:Vận dụng những phương châm hội thoại đã học để giải thích vì sao người nói đôi khi phải dùng những cách như :
a. Nhân tiện đây xin hỏi ?
b. Cực chẳng đã tôi mới phải nói, tôi nói điều này không phải anh bỏ qua cho, biết là anh không vui nhưng…, xin lỗi có thể anh không hài lòng nhưng tôi phải thành thực mà nói là…
c. Đừng nói leo, đừng ngắt lời tôi như
thế, đừng nói cái giong đó với tôi…

Học sinh đọc yêu cầu bài tập 5 và xác định yêu cầu của bài tập:





I.phương châm quan hệ:
1.Bài tập:

*Nhận xét:

- “ông nói gà bà nói vịt” Mỗi người nói một đề tài, không cùng nội dung, không hiểu nhau.
- Người đối thoại không hiểu nhau, không giao tiếp được với nhau, cuộc hội thoại sẽ không có hiệu quả.
* Kết luận:
- Khi giao cần nói đúng vào đề tài giao
tiếp, tránh nói lạc đề.
2. Ghi nhớ 1: sgk( 21)










II. Phương châm cách thức:
1.Bài tập 1(21):

*Nhận xét:
- “Dây cà ra dây muống”-> Nói dài dòng rườm rà.

-“lúngbúng như ngậm hột thị”
-> cách nói ấp úng, k rõ ràng, mạch lạc.
- Nói như vậy khiến cho ng nghe khó hiểu, khó tiếp nhận, hoặc tiếp nhận không chính xác nội dung.
* Kết luận
- Khi giao tiếp cần nói ngắn gọn,rõ ràng rành mạch, dễ hiểu.

2. Bài tập 2(22)
*Nhận xét
- Câu nói có 2 cách hiểu




- Có thể sửa lại nd câu nói trên như sau:
(1).Tôi đồng ý với những nhận định của ông ấy về truyện ngắn.
(2).Tôi đồng ý với những nhận đinh(của người nào đó )về truyện ngắn do ông ấy sáng tác.
* Kết luận
- Khi giao tiếp, cần nói rõ ý, tránh
cách nói mơ hồ khó hiểu.

3. Ghi nhớ 2: sgk(22)

III. phương châm lịch sự:

1.Bài tập:


*Nhận xét:

- Nhờ cách đối sử l/s tôn trọng đối tượng g/t. cả hai đều cảm nhận đượctìnhcảm mà người kia đã giành cho mình,đó là tình cảm, tôn trọng, chânthành và quan tâm đến người khác.Nhất là em bé em đã không hề tỏ ra khinh miệt xa lánh người ăn xin à còn
rất chân thành thể hiện sự tôn trọng đối với con người nghè khổ ấy.
* Kết luận
- Khi g/t cần phải l/s, tế nhị ,tôn trọng đối tượng g/t.

2.Ghi nhớ 3: sgk(22)

IV.Luyện tập:

1.Bài tập 1(23)
+) Lời chào cao hơn…
+)Lời nói chẳng mất tiền mua…
+)Kim vàng ai nỡ uốn câu
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.
=> Các câu ca dao khuyên ng ta ăn nói nhẹ nhàng,l/s tôn trọng đối tượng g/t.
VD: +) Chim khôn …
Ng khôn…
+) Vàng thì thử lửa…
Người khôn thử tiếng…
2.Bài tập 2(23)
- Phép tu từ TV có liên quan trực tiếp tới
phương châm lịch sự là: Phép nói giảm, nói tránh.
Ví dụ: Cụ ấy đã chết cách đây 10 năm.
->Cụ ấy đã khuất núi 10 năm rồi.






3.Bài tập 3(23)

a.nói mát => Lịch sự
b. nói hớt=> Lịch sự
c.nói móc=> Lịch sự
d.nói leo=> Lịch sự
e.nói ra đầu ra đũa => cách thức
4. Bài tập 4(23)
a. Người nói chuẩn bị hỏi về mộtvấn đề khôngđúng vào đề tài mà 2 người đang trao đổi=> Tránh để người nghe hiểu rằng mình không tuân thủ phương châm quan hệ.
b. Đôi khi, vì một lý do nào đó, người nói phải nói một điều mà mình nghĩ là điều đó sẽ là tổn thương thể diện của người đối thoại.
c. Những cách nói “Đừng nói leo, … với tôi”… báo hiệu cho người nghe biết rằng người đó đã không tuân thủ phương châm lịch sự và cần phải chấm rứt.

5. Bài tập 5(tr24)

a. Nói băm nói bổ-> nói bốp chát xỉa xói thô bạo-> Phương châm lịch sự
b. Nói như đấm vào tai-> Nói mạnh
khó nghe, khó tiếp thu=> Phương châm lịch sự
c. điều nặng tiếng nhẹ->Nói trách móc,chì chiết => Phương châm lịch sự
d. Nửa úp nửa mở->mập mờ ỡm ờ không nói ra hết ý.=> Cách thức
e. Mồm loa mép giải->lắm lời đanh đá nói át lời người khác-> Lịch sự
g. Đánh trống lảng->lảng ra nétránh không muốn đề cập đến một vấn đề nào đó mà ngườ đối thoại đang trao đổi => quan hệ
h. Nói như dùi đục chấm mắm cáy-> nói khôngkhéo, thô cộc thiếu tế nhị=> lịch sự

4 .Củng cố, luyện tập:

H: Yêu cầu giao tiếp tuân thủ phương châm về quan hệ; cách thức và lịch sự?

- Làm các bài tập SBT

5. Hướng dẫn hs học ở nhà:

+ Làm bài tập 5 (SGK), bài tập (SBT).

+ Chuẩn bị bài: “Sử dụng yếu tố miêu tả….”.

“Luyện tập sử dụng yếu tố miêu tả….”.

********************************​
 

Định hướng - GAC

Diễn đàn GAC - Giáo Án Chuẩn, nơi các Giáo viên, Phhs có thể tìm kiếm và chia sẻ những tài liệu giáo dục, những câu chuyện nghề nghiệp. Và cùng nhau thảo luận các chủ đề nuôi dạy con trẻ, chăm sóc sức khỏe, kinh doanh, du lịch, cuộc sống, tình yêu, hạnh phúc gia đình,...
Shoutbox
Hãy đăng nhập để bắt đầu trò chuyện
  1. No shouts have been posted yet.
Nơi bạn có thể chia sẻ, hỏi đáp nhanh với tất cả mọi người

Đang có mặt

Không có thành viên trực tuyến.
Top