Vì sao giáo dục Phần Lan khiến chúng ta ngưỡng mộ?

[Lê Hoàng Tuấn]

Giáo dục Phần Lan khiến cả thế giới phải học hỏi​

Học sinh Phần Lan luôn nằm trong tốp đầu thế giới, dù chỉ dành tối đa 30 phút cho bài tập về nhà mỗi ngày.

Bright Side ngày 23/8/2017 tiết lộ những điểm đặc biệt của nền giáo dục Phần Lan. Và đặc biệt 15 điều của giáo dục Phần Lan khiến thế giới ngưỡng mộ:

1. Tiệc qua đêm ở trường

Thỉnh thoảng những đứa trẻ Phần Lan mang theo túi ngủ và ở lại trường vào ban đêm với thầy cô giáo. Các em xem phim, chơi đùa, ngủ trong phòng tập thể dục và cùng ăn kem vào bữa sáng hôm sau.

Ảnh sưu tầm​

2. Tự chọn đồ ăn trưa

Thức ăn ở trường học Phần Lan rất phong phú và được cung cấp miễn phí. Thực đơn được thông báo từ trước một tháng trên website nhà trường, học sinh có thể ghé thăm và chọn trước món mình thích. Trường cũng chuẩn bị đồ ăn theo chế độ ăn uống đặc biệt, chẳng hạn thực đơn ăn chay.

Ảnh sưu tầm​

3. Chất lượng các trường đồng đều

Bạn không cần thiết phải chọn trường để học ở Phần Lan. Mọi người đều đăng ký vào trường gần nhất vì không có khái niệm "trường chọn". Dù sống ở đâu, bạn cũng có thể học cùng giáo viên giỏi, sử dụng cơ sở vật chất tốt và được phục vụ bữa trưa chất lượng cao.

Ảnh sưu tầm​

4. Học sinh chỉ được dạy những thứ cần thiết trong cuộc sống

Trong các buổi học bơi, học sinh được dạy cách phát hiện dấu hiệu của một người bị đuối nước. Khi học về quản lý nhà cửa, các em được trang bị kỹ năng nấu nướng, đan móc và khâu vá. Học sinh Phần Lan có thể dễ dàng tạo website. Thiên nhiên cũng là mảng nội dung được các nhà giáo dục quan tâm.

Điều quan trọng ở đây là chuẩn bị khả năng thích nghi đối với thế giới liên tục thay đổi. Học thuộc lòng hoàn toàn không cần thiết vì các em đã có sự hỗ trợ của Internet.

5. Những chú chó trong thư viện

Để truyền đam mê đọc sách cho trẻ, nhiều thư viện ở Phần Lan có những chú chó được huấn luyện để lắng nghe học sinh đọc sách hoặc kể chuyện.

6. Nghề giáo rất được săn đón

Cuộc cạnh tranh vào khoa Giáo dục tại Đại học Helsinki rất khốc liệt, 20 người ứng tuyển vào một vị trí. Số người muốn dạy học vượt số chỉ tiêu trong ngành 10 lần. Lương trung bình hàng tháng của giáo viên là 3.500 euro.

Phần Lan không có chương trình giáo dục đóng khung. Mọi giáo viên quyết định sách và chương trình giảng dạy. Mỗi tiết học thường có một trợ lý đặc biệt, theo dõi và giúp học sinh hoàn thành nhiệm vụ.

7. Giờ ra chơi dài nhất thế giới

Cứ sau 45 phút học tập, học sinh Phần Lan được nghỉ 15 phút.

Ảnh sưu tầm​

8. Một số trường không dạy theo môn học

Một trong những hướng đi mới của hệ thống giáo dục Phần Lan là giảng dạy dựa trên sự kiện, hiện tượng. Thay vì cơ cấu thành từng bài giảng, giáo viên cho phép học sinh dùng 6 tuần để nghiên cứu về một chủ đề từ nhiều góc độ.

Chẳng hạn, chủ đề về dân nhập cư có thể được khám phá từ địa lý (họ đến từ đâu), lịch sử (điều gì đã xảy ra trước đó) và văn hóa (những truyền thống của họ). Học sinh tự đặt ra câu hỏi và tự tìm câu trả lời.

9. Không có các kỳ thi

Các giáo viên ở Phần Lan cho biết: "Mỗi người nên lựa chọn giữa chuẩn bị cho cuộc sống hoặc chuẩn bị cho các kỳ thi. Chúng tôi chọn cái đầu tiên".

Đó là lý do chỉ có một bài kiểm tra tiêu chuẩn bắt buộc dành cho học sinh 16 tuổi khi tốt nghiệp trường trung học cơ sở. Ngoài ra, học sinh hầu như không phải chịu áp lực thi cử.

Ảnh sưu tầm​

10. Bài tập về nhà rất ít

Học sinh nên nghỉ ngơi và dành thời gian cho gia đình thay vì làm bài tập. Do đó, bài tập về nhà của học sinh Phần Lan chiếm rất ít thời gian và thường rất thú vị. Chẳng hạn, đối với bài học lịch sử, học sinh có thể được yêu cầu hỏi ông bà xem cuộc sống những năm 1950 khác gì so với ngày nay.

Ảnh sưu tầm​

11. Ngồi lên ghế sofa hoặc nằm lên thảm trong tiết học

Học sinh không bị buộc phải ngồi ngay ngắn tại bàn học. Trong giờ, các em thoải mái thư giãn ở vị trí yêu thích. Nếu trời ấm, các bài học có thể diễn ra trên bãi cỏ gần trường.

12. Học sinh có thể mặc pyjamas (đồ ngủ) tới lớp

Các trường học không quy định đồng phục, học sinh có thể mặc tùy ý. Bạn có thể dễ dàng nhìn thấy các em đi tất trong lớp, không cần giày.

Ảnh sưu tầm​

13. Lớp 3 mới bắt đầu chấm điểm

10 là số điểm cao nhất trong hệ thống giáo dục Phần Lan. Tuy nhiên, trước năm lớp 3, học sinh không bị chấm điểm. Từ lớp 3 đến lớp 7, chỉ có những điểm bắt đầu từ "có thể làm tốt hơn" đến "hoàn hảo".

Mỗi học sinh biết điểm của riêng mình, không bị la mắng về điểm số, thay vào đó được tạo động lực để hoàn thiện tri thức và cải thiện kế hoạch học tập.

14. Mỗi học sinh có phương pháp tiếp cận riêng

Học sinh Phần Lan được giao nhiệm vụ khác nhau tùy vào khả năng. Nếu ai không làm được nhiệm vụ nhất định, giáo viên sẽ lên bài giảng riêng cho học sinh đó.

Hơn nữa, học sinh được chọn hoạt động hữu ích đối với mình. Chẳng hạn, nếu bài học không gây hứng thú, các em có thể đọc sách hoặc may vá.

15. Nền giáo dục miễn phí

Chi phí học tập, bữa trưa, các chuyến tham quan và dụng cụ học tập đều miễn phí. Đối với những học sinh sống xa trường hơn 2 km, các em sẽ được đưa đón bằng xe buýt. Những khoản đầu tư này đều do nhà nước chi trả. Hơn 12,2% ngân sách nhà nước dành cho giáo dục.

Ảnh sưu tầm​

SƯU TẦM​

 

[Lê Hoàng Tuấn]

Nhắc đến hệ thống giáo dục của Phần Lan phải làm cho cả thế giới ngưỡng mộ. Ta sẽ thấy qua các luận điểm sao:

*Vai trò hàng đầu làm nên thành công của giáo dục Phần Lan là giáo viên ?

Một trong các bí mật chủ yếu của nền giáo dục Phần Lan là có được các giáo viên tuyệt vời. Bà Kristina Kaihari, cố vấn của cơ quan giáo dục quốc gia giải thích : "Giáo viên được đào tạo rất tốt về các chuyên ngành của họ, và đồng thời cả về sư phạm. Không phải bất cứ ai cũng có thể trở thành giáo viên. Muốn đi dạy học, phải trải qua một kỳ thi vào đại học, kéo dài hai ngày liền. Chỉ có khoảng 10% số thí sinh được tuyển chọn. Nghề giáo là một nghề rất cao quý ở Phần Lan".

Lương tháng của giáo viên Phần Lan là khoảng từ 1.800 đến 2.000 euro, tương đương như ở Pháp. Theo một chuyên gia giáo dục của tổ chức OCDE, trong một xã hội có mức lương tương đối đồng đều như tại Phần Lan, khoản lương này có thể coi là một sự đãi ngộ xứng đáng, cho thấy đây là một nghề nghiệp rất hấp dẫn.

Một khi đã được chính thức được tuyển mộ, các giáo viên được toàn quyền thiết kế việc giảng dậy, như họ muốn, tất nhiên là với điều kiện tôn trọng chương trình giảng dậy toàn quốc được quy định. Phần Lan đã xóa bỏ hệ thống thanh tra giáo dục từ 25 năm trước.

Hiệu trưởng nhà trường, do hội đồng hành chính chỉ định, có trách nhiệm tuyển mộ giáo viên, quản lý nhân sự và đàm phán về ngân sách cho trường.

Đặc biệt quan trọng trong đội ngũ giáo viên là những giáo viên "chuyên biệt hóa", có nhiệm vụ hỗ trợ cho các học sinh gặp khó khăn. Đây cũng là một điểm chủ chốt làm nên sức mạnh của nền giáo dục Phần Lan, với mục tiêu không để cho học sinh nào bị bỏ rơi. Trong nhà trường, quan trọng nhất là học sinh, các giáo viên đều hiểu như vậy.

Trả lời Le Figaro, một giảng viên người Phần Lan, ông Pasi Sahlberg, nhận xét là xã hội Phần Lan rất tin tưởng vào giáo viên, và mục đích của nền giáo dục là đào tạo nên những con người độc lập, và biết tự chịu trách nhiệm từ rất sớm. Mỗi học sinh được học để sao cho biết trở thành chính mình, đúng với nhịp độ phù hợp với mình. Người giáo viên Phần Lan cũng lưu ý là, kết quả giáo dục chỉ một nửa do trường học, còn một nửa khác là công lao của gia đình, vì thời gian nghỉ của cha mẹ để sống với con tại Phần Lan là "rất dài".

*Về phương pháp dạy học ở Phần Lan, có những điểm gì đặc biệt ?

Khi vào một trường tiểu học Phần Lan, ấn tượng hàng đầu mà quý vị có thể nhận thấy là học sinh cảm thấy rất thoải mái, tiện nghi, giống như ở nhà vậy. Học sinh vào lớp không mang theo giày.

Phương pháp giáo dục thích ứng với từng trẻ em là điểm nổi bật. Ở các trường trung học, mỗi học sinh dường như theo đuổi các nhiệm vụ rất cụ thể, có thể hoàn toàn khác với các bạn cùng lớp. Nhìn chung trong học tập học sinh Phần Lan không bị đặt vào tình trạng phải cạnh tranh nhau thái quá. Ở cấp tiểu học, gần như không có điểm số. Nhiều môn học thực hành, gắn liền với các hoạt động tay chân, được tổ chức từ tuổi rất nhỏ và được đánh giá rất cao.

Học tập ở các bậc học dưới gắn liền với nhiều trò chơi, việc học đọc diễn ra vui vẻ, nhẹ nhõm. Đa số các em biết đọc ngay từ cấp mẫu giáo. Vào tiểu học, tức 7 tuổi, là đã đọc thông mà dường như không cần phải có cố gắng đặc biệt nào. Ví dụ như để dạy chữ, một giáo viên có thể chọn cách gắn các chữ cái trên một số thân cây, rồi đưa một hình ảnh các đồ vật hay động vật, rồi đề nghị học sinh đi tìm chữ…

Thời gian học tập trên lớp chỉ chiếm một nửa thời gian ở trường. Phần thời gian còn lại để học các kỹ thuật cụ thể, như học làm bếp, hay học chẻ gỗ… Tất cả các buổi học thực hành đều gắn liền với một bài giảng về lý thuyết. Mọi học sinh đều có nghĩa vụ tham gia hai ngày lao động công ích trong một năm.

Một điểm khác thường nữa của phương pháp giáo dục Phần Lan là gắn liền với môi trường thiên nhiên (. Tại một trường mẫu giáo ở phía bắc thủ đô Helsinki, vị hiệu trưởng tên Juha Koskelainen cho biết học sinh ở đây mỗi ngày có đến ba giờ sống và học ở ngoài trời. Bất kể thời tiết gió lớn, hay mưa, tuyết. Theo người hiệu trưởng, học ngoài trời có lợi cho sức khỏe, và đồng thời giúp học sinh tăng khả năng tập trung. Ông cũng thừa nhận là vào mùa đông, khi có tuyết, thì đôi khi việc học vẽ có bị ảnh hưởng, và cha mẹ học sinh nhập cư thường không muốn để con mình sống ngoài trời quanh năm, ngược hẳn với cha mẹ Phần Lan.

*Ngoài ra về mặt xã hội, giáo dục Phần Lan có điểm gì đáng chú ý ?

Tại Phần Lan không có trường tư, mặt khác, trường học gắn chặt với địa phương. Ngân quỹ của một trường một phần do các thỏa thuận với địa phương.

Trường học Phần Lan cũng mở rộng cánh cửa với người nhập cư. Có thể nêu ra một ví dụ như trường trung học Merilahti, phía tây Helsinki, nơi có đến 55% học sinh gốc nhập cư, trên tổng số 860 học sinh, so với 20% cách nay 20 năm. Chủ yếu là dân từ Somali, Irak, Estonia hay Nga. Đối với các lớp học nhiều trẻ nhập cư, Nhà nước đầu tư mạnh hơn. Tại trường học nói trên, một giáo viên phụ trách 10 em, và có 7 giáo viên chuyên biệt, để giúp đỡ các em có khó khăn trong học tập, trong ứng xử. Có cả một nhà tâm lý học, một nhân viên xã hội và hai y tá toàn phần, hai người "phiên dịch", tiếng Ả rập và tiếng Nga.

Theo bộ trưởng Giáo Dục Phần Lan Anita Lehikoinen, trường học tại quốc gia này "không phải là một vấn đề gây chia rẽ, mà ngược lại, đầu mối tạo nên đoàn kết", "mỗi người Phần Lan đều hiểu rằng giáo dục là chìa khóa của nền độc lập dân tộc".

Theo chuyên gia giáo dục OCDE, ông Eric Charbonnier, "Bài học chủ yếu của mô hình Phần Lan đối với nước Pháp, đó là khả năng tuyệt vời của nó, biết tự đặt mình thành vấn đề, mà không bị lạc hướng trong các cuộc cãi cọ giữa các phe nhóm chính trị". Khi phát hiện các trục trặc, chính quyền kiên quyết đầu tư để làm sáng tỏ. Đầu năm 2016, chính phủ tài trợ nhiều nghiên cứu để xác định được nguyên nhân vì sao nhiều trẻ em gia đình nhập cư lại thất bại trong học tập.