Bài toán dân số, ngữ văn 8

[Văn Học]

Tuần 13, Tiết 49, VB:

BÀI TOÁN DÂN SỐ

- Thái An-​

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức:

- Nắm được mục đích và nội dung chính mà tác giả đặt ra qua văn bản là cần hạn chế sự gia tăng dân số, đó là con đường “tồn tại hay không tồn tại” của chính loài người.

- Thấy được cách viết nhẹ nhàng, kết hợp kể chuyện với lập luận thuyết minh trong bài viết.

2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc và phân tích lập luận chứng minh – giải thích trong một văn bản nhật dụng có ý nghĩa thời sự. Vận dụng vào việc viết bài văn thuyết minh.

3. Thái độ: Có ý thức tuyên truyền mọi người thực hiện dân số, kế hoạch hóa gia đình.

4. Năng lực: giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo, giao tiếp, thưởng thức văn học.

* Tích hợp: Liên hệ tích hợp môi trường và sự gia tăng dân số

II. CHUẨN BỊ.

1. Giáo viên: Soạn giáo án theo chuẩn kiến thức kĩ năng, Chuẩn bị tư liệu liên quan đến bài học.

2. Học sinh: - Soạn bài theo định hướng của GV và SGK

- Chuẩn bị đầy đủ SGK và vở ghi vở soạn ,đọc và tóm tắt tác phẩm

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC:

1/ ổn định tổ chức. 1’

Lớp​	Sĩ số​	Ngày giảng​	Điều chỉnh​
8A1​	​	​	​
8A2​	​	​	​
8A3​	​	​	​

2/ Kiểm tra kiến thức cũ : 5’

Vì sao lại coi thuốc lá là một loại ôn dịch? Theo con, giải pháp nào là tối ưu để chống ôn dịch thuốc lá?.

3.Bài mới : * Hoạt động 1: Khởi động:

- Thời gian: 1phút

Giới thiệu bài .

Tục ngữ, thành ngữ Việt Nam có rất nhiều câu về sinh đẻ, dân số như: “Con đàn, cháu đống”, “có nếp, có tẻ”, «Trời sinh voi, trời sinh cỏ»… Đó là câu nói cửa miệng của người xưa, phản ánh quan niệm quý người, cần người, mong đẻ nhiều con trong gia đình và xã hội nông nghiệp cổ truyền. Nhưng cũng từ quan niệm ấy dẫn đến tập quán sinh đẻ tự do, vô kế hoạch, khiến cho dân số nước ta tăng nhanh, dẫn đến đói nghèo và bệnh tật, lạc hậu. Chính sách dân số – kế hoạch hoá gia đình đã từ lâu trở thành một trong những quốc sách hết sức quan trọng của Đảng và nhà nước ta. Bởi vì đã từ lâu, chúng ta đã và đang cố tìm mọi cách để giải bài toán hóc búa – bài toán dân số. Vậy bài toán ấy thực chất là như thế nào?

* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức Thời gian: 30 phút​

HĐ của thầy và trò​

HĐ của HS​

Nội dung ​

GV hướng dẫn cách đọc: đọc rõ ràng, chú ý các câu cảm, những con số, những từ phiên âm. GV đọc mẫu, GV nhận xét. GV: Giải thích các từ ngữ: Chàng Ađam và nàng Eva, Tồn tại hay không tồn tại. H: Văn bản này thuộc loại văn bản nào? Vì sao? - VB đề cập đến một vấn đề thời sự vừa cấp thiết vừa lâu dài của đời sống nhân loại. Đó là vấn đề gia tăng dân số của thế giới và hiểm họa của nó GV: là v.bản trích từ báo Giáo dục và thời đại chủ nhật số 28-1995 của Thái An với tên đầy đủ là: Bài toán dân số đã được đặt ra từ thời cổ đại H: Văn bản có thể chia thành mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần? + Đoạn 1: Từ đầu ® sáng mắt ra: Nêu vấn đề dân số + Đoạn 2: Tiếp ® ô thứ 31 của bàn cờ: trình bày thực trạng dân số thế giới + Đoạn 3: còn lại: Lời kêu gọi khẩn thiết. H: Phương thức biểu đạt chính của văn bản là gì? Vì sao em xác định như vậy? - Bàn về vấn đề dân số nhưng trong khi bàn luận, tác giả thuyết minh bằng tư liệu thống kê, so sánh, kèm theo thái độ đánh giá	Lắng nghe Xác định Lắng nghe Xác định Xác định	I. Tìm hiểu chung: 1.Tác giả: 2. Tác phẩm: - Văn bản thuyết minh mang n.dung nhật dụng. - Bố cục: 3 đoạn: - Phương thức biểu đạt: nghị luận chứng minh và giải thích
? Bài toán dân số theo tác giả, thực chất là vấn đề gì? -Bài toán dân số thực chất là vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình; cụ thể là vấn đề sinh đẻ có kế hoạch . ? Bài toán dân số được đặt ra từ bao giờ? Từ cổ đại hay mới gần đây? ? Theo em điều gì đã làm tác giả sáng mắt ra? -Vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình đã được đặt ra từ thời cổ đại. - Tác giả tỏ ý nghi ngờ, phân vân không tin lại có sự chênh lệch giữa các ý kiến như vậy và cuối cùng bỗng sáng mắt ra. Nghĩa là hiểu ra được thực chất của vấn đề. ? Em hiểu thế nào là vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình ? - Dân số là người sinh sống trên phạm vi một quốc gia, châu lục, toàn cầu. - Gia tăng dân số ảnh hưởng đến tiến bộ xã hội và là nguyên nhân của đói nghèo, lạc hậu. - Dân số gắng liền với kế hoạch hoá gia đình tức là vấn đề sinh sản. - Dân số và kế hoạch hóa gia đình đã và đang là vấn đề được quan tâm trên toàn thế giới. ? Khi nói mình“sáng mắt ra” tác giả muốn điều gì với người đọc? - Cũng “sáng mắt ra”về vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình. ? Đoạn văn mở bài có cách diễn đạt ntn? Theo em cách diễn đạt đó có tác dụng gì? - Nhẹ nhàng, giản dị tạo được sự bất ngờ, thú vị trước một khám phá, nhận thức mới lạ về vấn đề DSTG. ? Để làm rõ vấn đề dân số thế giới tác giả trình bày bằng cách nào? - Qua các câu chuyện thú vị: từ một bài toán cổ, từ một chuyện trong Kinh Thánh - Qua những con số biết nói được nhìn nhận từ thực tế về khả năng sinh con của người phụ nữ ? Có thể tóm tắt bài toán cổ nhơ thế nào? - Có một bàn cờ gồm 64 ô. Ô 1 đặt 1 hạt thóc, thì ô 2 là ; 3 là 4; 4 là 16; 5 – 32; 6- 64. Tổng số thóc thu được có thể phủ khắp bề mặt trái đất ? Tóm tắt bài toán dân số có khởi điểm từ chuyện trong Kinh Thánh - Lúc đầu Trái Đất chỉ có hai người là Ađam và E-va. - Nếu mỗi g.đình chỉ sinh 2 con thì đến năm 1995 dân số Trái Đất là 5,63 tỉ. - So với bài toán cổ, con số này đã xấp xỉ ở ô thứ 30 của bàn cờ. ? Em có nhận xét gì về các con số: thóc trên bàn cờ và con người trên trái đất trong bài toán cổ và câu chuyện trong kinh thánh? - tăng theo cấp số nhân với công bội là 2, tương ứng với số người được sinh ra trên trái đất theo cấp độ này không còn là con số bình thường mà là con số khủng khiếp, ngoài sự tưởng tượng của con người khiến cho thế giới và mọi người phải sáng mắt ra. ? Tại sao người viết lại mượn bài toán cổ và câu chuyện trong kinh thánh để nói về sự gia tăng dân số? - Kể câu chuyện cổ nhằm gây hứng thú và lấy các con số giúp người đọc dễ hiểu về vấn đề gia tăng dân số thế giới tưởng là rất bình thường nhưng rất bất ngờ, khó lường được hậu quả của nó. ? Qua các con số: thóc trên bàn cờ và con người trên trái đất trong bài toán cổ và câu chuyện trong kinh thánh em nhận thấy được thực trạng nào của dân số thế giới ? - Tốc độ gia tăng dân số thế giới vô cùng nhanh chóng trở thành một nguy cơ lớn đối vớ loài người. Gv Thực trạng của dân số thế giới còn được phản ánh qua những con số biết nói được nhìn nhận từ thực tế về khả năng sinh con của người phụ nữ. ? Theo thống kê của Hội nghị Cai-rô phụ nữ các nước nào có tỉ lệ sinh con cao? Các quốc gia này thuộc các châu lục nào? - Châu Phi , châu á ( trong đó có Việt Nam). GV lập bảng số liệu tỉ lệ sinh con của phụ nữ. Các nước châu Phi Tỉ lệ Các nước châu á Tỉ lệ Ru-an-đa 8,1 ấn Độ 4,5 Tan-đa-ni-a 6,7 Nê-pan 6,3 Ma-đa-gat-xca 6,6 Việt Nam 3,7 ? Bàn về vấn đề dân số nhưng tại sao tác giả lại đề cập đến vấn đề “một người phụ nữ có khả năng sinh được rất nhiều con”? ( Mục đích ở đây là gì ?) - Cắt nghĩa được vấn đề gia tăng dân số từ sự sinh sản tự nhiên của con người. - Cái gốc của vấn đề hạn chế dân số là sinh đẻ có kế hoạch. ? Em biết gì về thực trạng kinh tế, văn hóa ở 2 châu lục này? - Đều là những nước nghèo trên thế giới, văn hóa giáo dục không được nâng cao, nền kinh tế kém phát triển, lạc hậu, hàng năm vẫn phải nhận viện trợ từ những nước giàu, nhưng lại có tốc độ gia tăng dân số lớn nhất ( so với châu Mĩ , châu Âu). ? Với những hiểu biết đó em cho biết nguyên nhân cơ bản nào dẫn đến sự gia tăng dân số của các châu lục này? - Kinh tế kém phát triển, đói nghèo, lạc hậu, - Trình độ văn hoá thấp kém, nhận thức lạc hậu, cổ hủ. ? Từ nguyên nhân này em rút ra kết luận gì về mối quan hệ dân số và sự phát triển xã hội? -Tăng dân số nhanh sẽ kìm hãm sự phát triển của xã hội, là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đói nghèo, lạc hậu. ð Sự gia tăng dân số tỉ lệ thuận với sự nghèo khổ, lạc hậu, mất cân đối về xã hội, tỉ lệ nghịch với sự phát triển về kinh tế và văn hoá. ? Như vậy qua phân tích thực trạng về khả năng sinh con của người phụ nữ các nước kém phát triển em nhân thấy thực trạng tiếp theo của dân số thế giới là gì? ? Em có nhận xét gì về cách lập luận của tác giả trong phần này? - Lí lẽ đơn giản, chứng cớ đầy đủ, chính xác khiến người đọc phải giật mình sửng sốt. - Vận dụng các phương pháp thuyết minh như thống kê , so sánh , phân tích. - Kết hợp dùng các dấu câu như dấu hai chấm , dấu chấm. phẩy ? Em hiểu ntn về lời nói sau đây của tác giả: “Đừng để cho mỗi con người … càng tốt”? - Nếu con ngưòi sinh sôi trên trái đất theo cấp số nhân của bài toán cổ thì đến một lúc sẽ không còn đất sống. - Muốn đất sống phải sinh đẻ có kế hoạch để hạn chế gia tăng dân số trên toàn cầu. ? Tại sao tác giả lại cho rằng: Đó là con đường “tồn tại hay không tồn tại”của chính loài người? -Muốn sống, con người cần có đất đai . Đất đai không sinh ra, nhưng con người ngày càng nhiều hơn. Do đó, con người muốn tồn tại phải biết điều chỉnh, hạn chế sự gia tăng dân số. Đây là vấn đề nghiêm túc và sống còn của nhân loại. ? Qua những lời lẽ đó tác giả đã bộc lộ quan điểm và thái độ của mình về vấn đề dân số kế hoạch hóa gia đình ntn? - Nhận thức rõ vấn đề gia tăng dân số và hiểm họa của nó. - Có trách nhiệm với đời sống cộng đồng. - Trân trọng cuộc sống tốt đẹp của con người. ? Vậy con đường tốt nhất để giảm sự gia tăng dân số là gì? ? Những biện pháp nghệ nào được sử dụng khi bàn về vấn đề dân số? - Kết cấu hợp lý, chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Yếu tố tự sự được sử dụng hiệu quả ? VB đề cập đến vấn đề gì mà cả thế giới quan tâm? - VB đã nêu lên một vấn đề thời sự của đời sống hiện đại: dân số và tương lai của dân tộc, nhân loại. - Sự gia tăng dân số là một thực trạng đáng lo ngại của thế giới, là nguyên nhân dẫn đến cuộc sống đói nghèo, lạc hậu. - Hạn chế sự gia tăng dân số là đòi hỏi sống còn của nhân loại.	Xác định Phát hiện Trình bày Thảo luận cặp đôi (2p) Trình bày Phân tích Phân tích Phát hiện Trình bày Tóm tắt Nhận xét Giải thích Nhận xét Phát hiện Phân tích Liên hệ Trình bày Khái quát Khái quát Nhận xét Phân tích Giải thích	II- Đọc, hiểu văn bản 1. Vấn đề dân số - được đặt ra từ thời cổ đại. 2. Thực trạng của dân số thế giới - Tốc độ gia tăng dân số thế giới vô cùng nhanh chóng - Dân số thế giới tăng nhanh và mất cân đối ở các nước chậm phát triển sẽ ảnh hưởng đến tương lai của các dân tộc và nhân loại. 3. Lời kêu gọi - Con người phải tự giác hạn chế sinh đẻ làm giảm sự bùng nổ và gia tăng dân số III. Tổng kết 1. Nghệ thuật 2. nội dung * Ghi nhớ (SGK)

* Hoạt động 3 : luyện tập​

- Thời gian: 6 phút

? Thực trạng dân số Việt Nam hiện nay ntn? - Tỉ lệ tăng dân số ca ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế, văn hóa ? Vì sao sự gia tăng dân số có tầm quan trọng hết sức to lớn đối với tương lai nhân loại, nhất là đối với các dân tộc còn nghèo nàn và lạc hậu? - Dân số tăng, thu hẹp dần môi trường sống của con người, con người sẽ thiếu đất sống. - Dân số tăng sẽ kìm hãm sự phát triển kinh tế, văn hóa. ? Đọc phần đọc thêm cho biết con đường tốt nhất để hạn chế gia tăng dân số là gì? - Giảm tỉ lệ sinh con bằng cách sinh đẻ có kế hoach -Tuyên truyền vận động nâng cao nhận thức về vấn đề dân số có chính sách dân số cụ thể - Phát triển kinh tế nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân - Đẩy mạnh giáo dục là con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số. Bởi vì, sinh đẻ là quyền của phụ nữ, không thể cấm đoán bằng mệnh lệnh và các biện pháp thô bạo. Chỉ bằng con đường giáo dục mới giúp mọi người hiểu ra nguy cơ của sự bùng nổ và gia tăng dân số.	Liên hệ Phân tích Trình bày	III. luyện tập
* Hoạt động 4: Vận dụng​ - Thời gian: 5p ? Viết đoạn văn ngắn tuyên truyền về việc dân số kế hoạch hóa gia đình HS viết đoạn văn, trình bày GV nhận xét, bổ sung (nếu cần)
* Hoạt động 5: Tìm tòi, sáng tạo.​ - Thời gian: 2p ? Cho biết sự gia tăng dân số ở địa phương em như thế nào, nó tác động đến đời sống ra sao? ? Nếu là cán bộ dân số kế hoạch hóa ở địa phương em sẽ làm gì để hạn chế gia tăng dân số ở địa phương - HS về hoàn thiện ở nhà. Học, sọan văn bản ”Đập đá ở Côn Lôn”

IV. Rút kinh nghiệm:…………………………………………………………………