Tuần 1 - Tiết 3:
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Nắm được những hiểu biết cốt yếu về hai phương châm hội thoại: phương châm về lượng và phương châm về chất.
2. Kỹ năng
- Nhận biết và phân tích được cách sử dụng p/c về lượng và p/c về chất trong một tình hướng giao tiếp cụ thể
- Rèn cho học sinh kỹ năng vận dụng những phương châm này trong giao tiếp.
3. Thái độ
- Giáo dục cho học sinh có ý thức trong giao tiếp.
4. Năng lực
- Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự học, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Nghiên cứu tài liệu, chuẩn bị KHDH, MC, bảng phụ, bút dạ.
2. Học sinh
- Xem lại các nội dung về hội thoại đã học ở lớp 8 và tìm hiểu các ví dụ ở 2 phần trong SGK, xem trước các BT trong SGK
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định tổ chức (1’)
2. Kiểm kiến thức cũ (kết hợp với HĐKĐ)
3. Bài mới
RÚT KINH NGHIỆM
……………………………………………………………………………………....................................................................................................................................................................................................................
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Nắm được những hiểu biết cốt yếu về hai phương châm hội thoại: phương châm về lượng và phương châm về chất.
2. Kỹ năng
- Nhận biết và phân tích được cách sử dụng p/c về lượng và p/c về chất trong một tình hướng giao tiếp cụ thể
- Rèn cho học sinh kỹ năng vận dụng những phương châm này trong giao tiếp.
3. Thái độ
- Giáo dục cho học sinh có ý thức trong giao tiếp.
4. Năng lực
- Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự học, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Nghiên cứu tài liệu, chuẩn bị KHDH, MC, bảng phụ, bút dạ.
2. Học sinh
- Xem lại các nội dung về hội thoại đã học ở lớp 8 và tìm hiểu các ví dụ ở 2 phần trong SGK, xem trước các BT trong SGK
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định tổ chức (1’)
Lớp | Sĩ số - vắng | Ngày giảng | Điều chỉnh |
9A1 | 42 | 24/8/2019 | |
9A2 | 42 | 22/8/2019 | |
9A3 | 42 | 23/8/2019 |
2. Kiểm kiến thức cũ (kết hợp với HĐKĐ)
3. Bài mới
Hoạt động của thầy | HĐ của trò | Nội dung bài học |
Hoạt động 1: Khởi động (6 phút): GV cho HS quan sát hình ảnh 2 nhân vật với 2 lời thoại… GV cho HS nhận xét lời thoại của 2 nhân vật…=> giới thiệu nội dung của tiết học… | Hoạt động chung | |
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới (20’) | ||
| Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung của PC về lượng và PC về chất trong SGK với PP: vấn đáp, quy nạp, HĐ nhóm 1. Gọi H/S đọc đoạn đối thoại trong SGK. ? Em có nhận xét gì về câu trả lời của Ba ? Câu trả lời đó có đáp ứng được điều mà An muốn biết không? Ba nên trả lời ntn ? - Trả lời về địa điểm nơi Ba tập - VD : Sông , hồ , bể bơi ... * GV: - Ba đã trả lời theo hướng sai lệch và không cung cấp dủ thông tin – không đáp ứng được yêu cầu khi giao tiếp. ? Vậy khi giao tiếp ta phải chú ý điều gì ? - Phải đáp ứng được yêu cầu khi giao tiếp. * GV cho h/s theo dõi VD2 - Gọi h/s đọc truyện cười: “Lợn cưới áo mới”. ? VB này em đã học ở lớp nào? Thuộc thể loại nào? Văn bản tự sự, truyện cười... ? Vì sao tryện lại gây cười? ? Trong VD1 người nói thiếu thông tin thì ở VD 2 thông tin đưa ra có gì đáng lưu ý ? ? Trong 2 ví dụ trên các nhân vật đều vi phạm PCVL, vậy em hiểu thế nào là PCVL ? * Gọi h/s đọc ghi nhớ: ? Trong VD1 và VD2 trường hợp nào có thể chấp nhận được, trường hợp nào không ? vì sao ? - ở VD2 có thể chấp nhận được vì đó là dụng ý của tác giả đưa vào yếu tố đó để gây cười . * Vận dụng ph/ châm về lượng để làm bài tập1-SGK/10. * Gọi h/s đọc yêu cầu bài tập 1 a. Đã có từ “gia súc” -> súc vật nuôi trong nhà b.Đã có từ “loài chim” * GV chốt: Khi viết văn các em thường viết rườm rà, đó chính là các em đã mắc lỗi thừa thông tin. * GV đưa ra VD : Phân tích lỗi trong câu và sửa 1. Gọi h/s đọc Truyện cười “Quả bí khổng lồ” ? Theo em chuyện này có thật không? ? Anh chàng nói về quả bí là người như thế nào? ? T/g viết truyện này nhằm mục đích gì? (Khuyên người ta không nên nói khoác) ? Trong cuộc sống của chúng ta có những người như vậy không ? ? Qua truyện “Quả bí khổng lồ ” em rút ra được điều gì khi giao tiếp? - Không nên nói và nghe những điều không có thật * GV: Đưa ra tình huống: Bạn Nam trong lớp nghỉ học không ai rõ lí do. Cô giáo vào hỏi lớp trưởng: - Cô giáo: Em hãy cho cô biết vì sao bạn Nam nghỉ học? - Lớp trưởng: Em thưa cô bạn Nam bị ốm ạ! ? Theo em bạn lớp trưởng nói như vậy có được không? Vì sao?( Không được –>Vì không có căn cứ). ?Từ VD này em có nhận xét gì? Không nên nói những điều không có bằng chứng ? Trong 2 VD đã phân tích em thấy trường hợp nào có thể tồn tại? Trường hợp thứ 2. GV cho HS liên hệ thực tế.... * GVchốt: Trong cuộc sống nên nói những điều mình đã biết rõ .... ? Theo em các cuộc hội thoại thường nằm ở trong các kiểu VB nào? Tự sự H/s đọc ghi nhớ SGK/10 ? Em hãy kể tên 1số VB tự sự em đã học ở lớp 6,7,8. * GV: Qua hội thoại ta còn biết được tính cách của n/v và làm rõ tư tưởng chủ đề của t/phẩm, điều này các em sẽ được hiểu thêm khi học t/p “Truyện Kiều” . | Đọc Trả lời Nghe Trả lời Đọc Trả lời Khái quát TLN theo bàn Làm BT Đọc Trả lời câu hỏi Quan sát | I. PHƯƠNG CHÂM VỀ LƯỢNG 1. Ví dụ (sgk tr.8) - VD1: Người nói thiếu thông tin - VD 2: Người nói thừa thông tin ->Vi phạm PC về lượng => PCVL: Cần nói đủ yêu cầu giao tiếp, không thừa, không thiếu 2. Ghi nhớ (SGK/ 9) * Bài tập 1 - SGK/10 a, Thừa cụm từ: nuôi ở nhà b, Thừa cụm từ: có hai cánh II. PHƯƠNG CHÂM VỀ CHẤT 1. Ví dụ sgk - VD 1: Người nói về một điều không có thật - VD 2: Người nói không có căn cứ ->Vi phạm PC về chất => PCVC: Cần nói những điều mình đã biết rõ, không nói điều không có thật, không có căn cứ. 2. Ghi nhớ (SGK/10) |
Hoạt động 3: Luyện tập (15 phút) | ||
| Hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức đã học để làm các BT trong SGK và các BT rèn kĩ năng... Bài tập 2 SGK/10 Gọi h/s đọc yêu cầu bài tập - Chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống a, Nói có sách mách có chứng.... b, Nói dối c, Nói nhăng nói cuội . d, Nói mò. e, Nói trạng. ? Các T/ngữ trên thuộc P/ châm hội thoại nào ? Phương châm hội thoại về chất. Bài tập 3: Cho h/s đọc truyện cười và x/định PCHT? - Với câu nói “Rồi có nuôi được không” là hỏi thừa và vì vậy ®Người nói trong truyện không tuân thủ P/ châm về lượng trong hội thoại vì Bố của người nói với anh ta đẻ non không nuôi được thì làm sao có anh ta . Bài tập 4: GV cho HS thảo luận nhóm theo bàn a. Đôi khi người ta dùng những cách diễn đạt như : Như tôi được biết ...là người nói đã tuân thủ p/ châm về chất tức là thông tin đưa ra chưa có bằng chứng chắc chắn . Nên phải dùng cách nói trên đểngười nghe biết tính sát thực của thông tin mà mình chưa kiểm chứng được . b.Người ta dùng cách diễn đạt : Như tôi đã trình bày ... là cách tuân thủ p/châm về lượng -> cách chuyển ý dẫn ýđể nhắc lại nội dung nào đó đã nói hay giả định mọi người đều biết. Cách nói trên nhằm báo cho người nghe biết về việc nhắc lại nội dung đã cũ là do chủ định của người nói. | Đọc y/c Làm BT TL và TL TLN theo bàn Trình bày Thảo luận | III. LUYỆN TẬP 1. Bài tập 2 (SGK/10) a, Nói có sách mách có chứng.... b, Nói dối c, Nói nhăng nói cuội . d, Nói mò. e, Nói trạng. Phương châm hội thoại về chất. Bài tập 3 (SGK/11) Bài tập 4 (SGK/11) a. Để tuân thủ PC về chất b. Để tuân thủ PC về lượng |
Hoạt động 4: Vận dụng (4’) | ||
| - Bài luyện tập số 5 trong SGK, phần luyện tập. | HĐ cá nhân | |
Hoạt động 5: Tìm tòi, mở rộng (HS thực hiện ở nhà) | ||
| - Tìm thành ngữ chỉ ý vi phạm PC về lượng - Ôn lại các kiến thức về văn TM đã học ở lớp 8: Khái niệm, mục đích, T/c, PP... - Đọc các ví dụ trong Sgk, trả lời các câu hỏi. | ||
……………………………………………………………………………………....................................................................................................................................................................................................................
