giáo án Chuyện người con gái Nam Xương - (Trích Truyền kì mạn lục - Nguyễn Dữ)

Trần Ngọc

S.Moderator
Văn bản: "Chuyện người con gái Nam Xương" (Trích "Truyền kì mạn lục" - Nguyễn Dữ) nằm trong chương trình Ngữ Văn 9 học kì 1.
Qua văn bản này, học sinh biết thêm tác phẩm mới của nhà văn Nguyễn Dữ. Học sinh hiểu rõ: Cuộc đời, số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến bắt đầu được đề cập đến nhiều từ thế kỉ XV- XVI. Và Nguyễn Dữ là người đầu tiên đưa số phận của người phụ nữ bình dân vào trong tác phẩm của mình với niềm cảm thông sâu sắc. Để hiểu rõ vấn đề này cô cùng các em đi vào tìm hiểu 1 tác phẩm tiêu biểu của ông đó là Chuyện người con gái Nam Xương.

7072


Ngày soạn: // 2021

Ngày dạy:



Văn bản: CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG

( Trích " Truyền kì mạn lục " - Nguyễn Dữ )


A. Mục tiêu cần đạt:

1.Kiến thức.


- Cốt truyện , nhân vật sự kiện trong một tác phẩm truyền kì .

- Thấy rõ số phận oan trái của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến.

- Hiểu được nguyên nhân nỗi oan khuất của Vũ Nương và thân phận của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến.

2. Kĩ năng:

- Tìm hiểu những thành công về nghệ thuật của tác phẩm: nghệ thuật dựng truyện, dựng nhân vật, sự sáng tạo trong việc kết hợp những yếu tố kì ảo với những tình tiết có thật tạo nên vẻ đẹp riêng của loại truyện thần kì.

3.Thái độ:

- Cảm thông với số phận của người phụ nữ ngày xưa.

4. Định hướng phát triển năng lực cho học sinh:

- Năng lực chung: Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực tự học, năng lực tư duy , năng lực sáng tạo, năng lực phân tích.

- Năng lực chuyên biệt: Năng lực đọc hiểu, năng lực cảm thụ, năng lực thẩm mĩ.

B. Chuẩn bị

- GV: Bảng phụ, soạn bài, đọc tài liệu.

- HS: Soạn văn, đọc và tóm tắt tác phẩm, tìm hiểu thể loại truyện truyền kì.

C.Tổ chức các hoạt động

Hoạt động khởi động (5p)

* Ổn định tổ chức.

* Kiểm tra bài cũ.


? Tại sao cộng đồng quốc tế phải ra tuyên bố về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em ?

? Hãy trình bày những suy nghĩ của em về vấn đề bảo vệ, chăm sóc trẻ em trên đất nước ta hiện nay ?

? Đọc bài tập phần luyện tập.

* Giới thiệu bài

Cuộc đời, số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến bắt đầu được đề cập đến nhiều từ thế kỉ XV- XVI. Và Nguyễn Dữ là người đầu tiên đưa số phận của người phụ nữ bình dân vào trong tác phẩm của mình với niềm cảm thông sâu sắc. Để hiểu rõ vấn đề này cô cùng các em đi vào tìm hiểu 1 tác phẩm tiêu biểu của ông đó là Chuyện người con gái Nam Xương.

Hoạt động hình thành kiến thức mới.

Hoạt động 1: Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm.



Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
? Hãy nêu những hiểu biết của em về t/g Nguyễn Dữ?
ND sống ở thế kỷ XVI: giai đoạn CĐPK đang ở đỉnh cao thịnh vượng bắt đầu suy yếu. Các tập đoàn phong kiến Lê-Trịnh-Mạc gây loạn lạc liên miên. Thân sinh ông đỗ tiến sĩ. Bản thân ông là học trò xuất sắc của Nguyễn Bỉnh Khiêm, chịu ảnh hưởng của thày. Ông làm quan một năm -> ở ẩn -> gần gũi với thôn quê và người lao động. Tác phẩm của ông luôn quan tâm đến XH và con người, phản ánh số phận con người, chủ yếu là người phụ nữ. Nhờ đó mà ND mở đầu cho CN nhân văn trong XH trung đại. Thông qua số phận nhân vật, Nguyễn Dữ đi tìm giải đáp xã hội: Con người phải sống ra sao để có hạnh phúc? Làm thế nào để nắm bắt hạnh phúc? Hạnh phúc tồn tại ở thế giới nào? Cõi tiên, cõi trần, thế giới bên kia? ND đưa ra nhiều giả thiết nhưng tất cả đều bế tắc. Đó là thông điệp cuối cùng ông để lại cho người đời qua hình tượng NT của "Truyền kì mạn lục". Ông là người đầu tiên dùng thuật ngữ" đặt tên cho tác phẩm của mình. Ông được coi là cha đẻ của loại hình truyền kì Việt Nam.
? Truyền kỳ là gì?
- Một loại văn xuôi tự sự viết bằng chữ Hán, cốt truyện có thể dựa vào truyện dân gian nhưng các tác giả đã gia công sáng tạo khá nhiều về tư tưởng, cốt truyện, nhân vật, tình tiết, lời văn (biền ngẫu), ... đặc biệt là sự kết hợp giữa yếu tố hoang đường kì ảo từng lưu truyền trong dân gian (truyền kì) với những truyện thực trong xã hội với những cuộc đời, số phận của con người Việt Nam thời trung đại.
? Truyền kỳ có phải là truyện dân gian không?
- Không phải, là một thể loại tác giả mượn những chuyện có sẵn trong dân gian của các nước, sắp xếp các chi tiết bồi đắp thêm cho đời sống nhân vật xen kẽ những yéu tố kì ảo... Bởi thế truyện dù có ma, quỷ, thần tiên nhưng mạch chính vẫn là những chuyện thực, trần thế.
? Em hiểu như thế nào về “Truyền kỳ mạn lục” ?
- Ghi chép tản mạn những điều kỳ lạ , có yếu tố hoang đường lưu truyền trong dân gian ... “Truyền kì mạn lục” là loại văn xuôi tự sự có nguồn gốc từ TQ thịnh hành từ thời nhà Đường.
? Nêu nguồn gốc của tác phẩm “Truyền kỳ mạn lục” ?
- Tập “Truyền kì mạn lục” gồm 20 truyện ngắn viết bằng chữ Hán, khai thác các truyện cổ dân gian, truyền thuyết lịch sử, dã sử của Việt Nam (đôi khi là của Trung Quốc). Nhân vật chủ yếu là người phụ nữ đức hạnh và người trí thức.
- GV hướng dẫn đọc văn bản, đọc một đoạn (đọc diễn cảm chú ý, phân biệt các đoạn tự sự và những lời đối thoại).
- GV: gọi h/s đọc, có nhận xét.
? Hãy kể tóm tắt lại truyện ?
- ở huyện Nam Xương (Hà Nam) có nàng Vũ Thị Thiết xinh đẹp, nết na, lấy chàng Trương nhà giàu, có tính hay ghen. Trương Sinh phải xa nhà đi lính, Vũ Nương một tay quán xuyến việc nhà, lo tang mẹ chồng, nuôi dạy con thơ, một lòng chung thuỷ chờ chồng. Gần hai năm sau, Trương Sinh trở về, trong câu chuyện vô tình với Bé Đản về một người đàn ông đêm nào cũng đến nhà với mẹ nó. Chàng nổi máu ghen, mắng nhiếc vợ thậm tệ, rồi đánh đuổi đi, khiến nàng phẫn uất chạy ra bến Hoàng Giang tự vẫn. Khi hiểu ra nỗi oan của vợ, chàng đã lập đàn giải oan ở bờ sông, nàng chỉ ngồi kiệu hoa ẩn hiện giữa dòng, nói vọng vào lời từ biệt rồi biến mất.
- I. Tìm hiểu chung văn bản:
1. Tác giả:

Sống ở thế kỉ XVI (thời Lê – Mạc) quê huyện Trường Tân (Thanh Miện, Hải Dương). Ông có những đóng góp lớn cho nền văn học trung đại nước nhà.
- Học rộng, tài cao, nhân cách thanh cao.




2. Văn bản:
Là truyện thứ 16 trong số 20 truyện của “Truyền kì mạn lục”



























II. Đọc- hiểu văn bản:
1.Đọc, tốm tắt, chú thích.
? Nêu vị trí của vb trong tác phẩm?
- Đây là thiên truyện thứ 16 trong tập “Truyền kỳ mạn lục” kể về bi kịch gđ ở Nam Xương có dòng sông Hoàng Giang vào cuối thế kỷ 14, đầu thế kỷ 15, một thời loạn lạc đầy biến động.
- Truyện có nguồn gốc từ truyện cổ tích: Vợ chàng Trương (truyện cổ tích Việt Nam).
- Được tác giả sáng tác thành truyện truyền kì chữ Hán: “Chuyện người con gái Nam Xương”
? Xác định thể loại của văn bản ?
? Nêu đặc điểm của thể “Truyền kì” ?

- Kết hợp yếu tố hoang đường kì lạ....với hiện thực trong xã hội phong kiến thời trung đại.
? Truyện kể về ai ? Kể về sự việc ǵ ?( Nêu đại ý của truyện?)
-> Câu chuyện kể về số phận oan nghiệt của một người phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh dưới chế độ phong kiến, chỉ vì một lời nói ngây thơ của đứa trẻ mà bị nghi ngờ, sỉ nhục , phải tự kết liễu đời mình để giải tỏ tấm lòng trong sạch. Tác phẩm cũng thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân : người tốt, bao giờ cũng được đền trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí.
? Truyện kể theo ngôi thứ mấy ?
- Ngôi thứ ba.
? Truyện chia làm mấy phần ? Nội dung của từng phần ?
- Phần 1: Từ đầu đến “ cha mẹ đẻ ḿình” : Cuộc hôn nhân giữa Trương Sinh và Vũ Nương, sự xa cách v́ chiến tranh và phẩm hạnh của Vũ Nương khi xa chồng.
- Phần 2 : Tiếp theo đến “nhưng việc trót đã qua råi” : Nỗi oan khuất và cái chết bi thảm của Vũ Nương.
- Phần 3 : Đoạn c̣òn lại : Cuộc gặp gỡ giữa Phan Lang và Vũ Nương trong động Linh Phi.
Vũ Nương được giải oan.









- Thể loại : Truyền kì - một thể loại văn xuôi tự sự có nguồn gốc từ Trung Quốc.











2. Bố cục : 3 phần
+ Phần 1: từ đầu đến “ cha mẹ đẻ mình”.
+ Phần 2 : Tiếp theo đến “nhưng việc trót đã qua råi”.
+ Phần 3 : Đoạn còn lại
? Nhân vật chính của truyện là ai?
? Phần đầu truyện, Vũ Nương được giới thiệu như thế nào?

- Một phụ nữ đẹp người, đẹp nết -> Trương Sinh vì mến dung hạnh đã đem một trăm lạng vàng cưới về. Đó cũng là mẫu người phụ nữ trung đại.
? NX của em về cách g/thiệu của t/g?
->
Làm tăng ý nghĩa thật cho câu chuyện.
? Qua lời g/thiệu của t/g em thấy Vũ nương là người ntn?
? Phẩm chất của VN được thể hiện qua những tình huống truyện nào?
Trong cuộc sống vợ chồng, khi tiễn chồng đi lính, khi xa chồng, khi bị chồng nghi oan.
* Khi lấy chồng
? Trong h/c xh pk lúc bấy giờ nàng phải chịu cuộc hôn nhân ntn? Em có suy nghĩ gì về cuộc hôn nhân đó?

- Hôn nhân sắp đặt, mua bán = tiền
- Dự báo trước những sóng gió trong gia đình, và người gặp oan khiên sẽ là VNương.

- Qua các tình huống:
? Chồng vũ Nương được giới thiệu là người thế nào ?
-> Ít học lại có tính hay ghen, đa nghi.
? Em có nx gì về cuộc hôn nhân giữa Trg Sinh và Vũ Nương?
? Với người chồng ít học lại đa nghi, hay ghen, Vũ Nương đã cư xử như thế nào ?
- >Giữ gìn khuôn phép…, vợ chồng không thất hòa.
? Qua pt ta nhận thấy Vũ Nương là người vợ ntn?
GV
: Hạnh phúc gia đình được nàng cố gắng vun đắp song cũng bị chia sẻ bởi chiến tranh. Chồng nàng tuy con nhà giàu nhưng ít học nên phải đi lính. Trong lúc tiễn chồng, lần nữa đức hạnh của người phụ nữ này lại được bộc lộ.
* Điều chỉnh, bổ sung:
3. Phân tích.
a. Nhân vật Vũ Nương:

a1.
Khi ở nhà: Thuỳ mị, nết na, tư dung tốt đẹp.
=> Là người con gái đẹp người, đẹp nết.




a2. Khi mới lấy chồng




- Hiểu chồng, sống nhường nhịn, cư xử đúng mực, luôn giữ gìn khuôn phép.



Tiết 2



Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
* Chú ý vào SGK.
? Vũ Nương đã nói những gì với chàng Trương trong buổi tiễn chồng đi lính?
- HS dựa vào sgk/ 44
? Nhận xét giọng điệu của Vũ Nương khi nói với chồng?
- Đằm thắm, thiết tha, dịu dàng.
? Cảnh chia ly này ta đã từng thấy trong vb nào?
-> “
Chinh phụ ngâm khúc” của Đoàn Thị Điểm.
? Hãy đọc 1 số câu?
“ Chàng thì đi cõi xa mưa gió
Thiếp lại về buồng cũ chiếu chăn
Đoái trông theo những cách ngăn
Trông màu mây biếc, trải ngàn núi xa
* GV: liên hệ lịch sử...
? Em thấy Vũ Nương có thái độ, tình cảm, ước nguyện như thế nào trong lời tiễn chồng ?

- Bày tỏ nỗi lo lắng, nhớ nhung.
- Không mong vinh hiển, áo gấm phong hầu, chỉ mong chồng được bình an trở về.
- Cảm thông với những gian nan, nguy hiểm mà chồng sẽ phải chịu đựng.
? Qua đó em thấy Vũ Nương là người vợ như thế nào?
? Em có nhận xét gì về ngôn ngữ mà tg sd ở đoạn văn này?

- Câu văn nhịp nhàng theo lối biền ngẫu, những hình ảnh ước lệ, điển tích...
? Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng của VN khi xa chồng?
- Ngày qua tháng lại, ...không thể nào ngăn được.
- VN buồn nhớ chồng nơi biên ải mong muốn có ngày hội ngộ. -> cách nói ước lệ bằng hình ảnh thiên nhiên quen thuộc.-> Nỗi buồn của sự cô đơn.
? “ Bướm lượn, mây che” chỉ cảnh sắc th/nhiên. Song những chi tiết đó còn có ý nghĩa gì khác?
-> Chỉ sự chôi chảy của (t) luôn tác động đến nỗi mong chờ, nhớ nhung của nàng.
? NT đặc sắc? -> H/ảnh ước lệ.
? Vậy em nhận biết thêm đức tính nào ở Vũ Nương ?
* GV: Bên cạnh nỗi buồn đó thì Vũ Nương cũng được an ủi bởi một niềm vui lớn : Sinh được một bé trai và đặt tên con là Đản.
? Là người mẹ, VN đã thể hiện tình cảm ntn đối với con?
- Sinh con nuôi con một mình.
-> Một người mẹ dịu hiền đảm đang
? Với mẹ chồng, Vũ Nương có cách đối xử ra sao ?
- Chăm sóc mẹ chồng ân cần, dịu dàng, chân thành như với mẹ đẻ, hết sức thuốc thang, lễ bái thần phật, lấy lời ngọt ngào khôn khéo khuyên lơn.
- Khi mẹ chồng qua đời, lo việc ma chay chu đáo.

? Qua lời trối lại của mẹ chồng càng cho ta hiểu rõ ntn về VN?
? Nhận xét chung về Vũ Nương ?

- Vũ Nương là người phụ nữ thuỷ chung, yêu thương chồng hết mực, là người mẹ hiền, dâu thảo, là người phụ nữ hiền
thục, nết na, tình nghĩa vẹn cả đôi bề.
- Với ba tư cách : một người vợ, một người con dõu, một người mẹ, Vũ Nương đã nêu cao phẩm hạnh người phụ nữ Việt Nam : đảm đang, giàu tình thương yờu, thuỷ chung, nhân hậu đáng được ngợi ca

- Một người phụ nữ đẹp người đẹp nết như thế rất đáng được hưởng 1 c/s hạnh phúc. Nàng xứng đáng được chồng ghi nhận công lao. Song ngày chồng trở về - cái ngày nàng rất mong mỏi lại là ngày “Đất bằng nổi sóng”.
? C/tr kết thúc, Trương Sinh trở về, không khí gia đình ntn?
- Mẹ chàng đã mất
- Không vui, đượm vẻ ngậm ngùi
? Cách kể chuyện của t/g có gì đặc biệt?
-> Sắp xếp khéo léo, chi tiết bất ngờ.
? Trương Sinh ra thăm mộ mẹ. Điều bất ngờ gì đã xảy ra ?
- Lời nói của bé Đản (sgk/ 45 )
? Câu nói đó tác động đến Trương Sinh như thế nào ?
- Nghi ngờ -> gặn hỏi -> đinh ninh là vợ mình hư hỏng.
? Tại sao Trương Sinh lại tin ngay lời con nói ?
- Vốn bản tính ít học lại hay đa nghi.
- Điều này rất phù hợp với tính cách của Trương Sinh như đã giới thiệu ở phần đầu . Với một người ít học, những lời vô lí của con trẻ đã trở thành có lí để bùng nổ cơn ghen.
? Khi ghen tuông, Trương Sinh đã làm gì ?
- La um lên cho hả giận -> Mắng nhiếc -> đánh đuổi vợ đi.
- Không cho vợ một cơ hội để thanh minh.
- Hàng xóm khuyên giải chàng cũng không nghe.
-> Lối cư xử của con người này thật thô bạo, độc đoán, mù quáng, tàn nhẫn.
* HS thảo luận:
- Hình thức:
nhóm nhỏ theo bàn.
- Nội dung: Kẻ gây ra oan trái cho Vũ Nương là ai ?
( Đứa trẻ, cái bóng hay Trương Sinh ?)
- Thời gian: 3p
* HS: thảo luận, ghi kq vào phiếu học tập.
* GV: gọi đại diện trình bày.
* GV: chốt....
? Kẻ gây ra oan trái cho Vũ Nương lại chính là người mà nàng tôn thờ, yêu thương. Em nghĩ gì về điều này ?
- Đó là điều thật xót xa, cay đắng, tủi cực (cho Vũ Nương), đáng xấu hổ, nhục nhã (cho Trương sinh).
? Tại sao là nỗi oan mà VN không thanh minh được?
-> Lời nói đc nói ra từ miệng trẻ...
? Nx của em về cách dãn truyện của t/g?
-> Khéo léo, cài tình tết gây tính kịch tài tình. Một sự song trùng thật kì ảo ngạc nhiên...
? Bị chồng nghi oan Vũ Nương đã làm gì?
- Trước những hành động đó của chồng Vũ Nương đã dùng lời nói chân thành để giãi bày lòng mình.
? Em hãy tìm những chi tiết chứng tỏ điều đó ?
- Sgk/ 45, 46.
? Em hiểu ntn về những câu nói đó của Vũ Nương ?
- Khẳng định tấm lòng trinh bạch, thanh minh cho mình mong chồng hiểu và rõ nguyên cớ chàng nghi ngờ.
- Nói lên nỗi đau đớn thất vọng khi hạnh phúc gia đình tan vỡ.
- Xin trời đất chứng giám cho mình.
? Từ những lời nói đó, em thấy được tâm trạng nào của nàng ?
- Bất ngờ -> đau đớn -> Tuyệt vọng tìm đến cái chết.
? Vũ Nương đến với cái chết ra sao ?
- Nàng tắm gội chay sạch.
- Ra bến Hoàng Giang....
-> Vũ Nương đau đớn, không còn cách nào khác, nàng đành mượn con sông quê để bày tỏ tấm lòng, dòng sông quê hương đã dang rộng vòng tay để đón nhận nàng.
? Ở phần truyện này t/g có dùng mạch văn tự sự nữa không?
? Có mấy lời thoại? Ý nghĩa của từng lời thoại?

-> Có 3 lời thoại...(SGV T46).
* HS thảo luận:
- Hình thức:
nhóm nhỏ theo bàn.
- Nội dung: Có người cho rằng VN tự tử là dại; có ý kiến lại cho rằng đó là sự giải thoát duy nhất để giữ trọn phẩm giá. Ý kiến của em?
- Thời gian: 3p
* HS: thảo luận, ghi kq vào phiếu học tập.
* GV: gọi đại diện trình bày.
* GV: chốt....
-> Đây không phải là hành động bột phát. Lúc đầu Vũ Nương bất ngờ, hỏi để tìm cơ hội thanh minh, khi biết không thể cứu vãn được tình thế
-> nàng đã tự tử. Dù có sự tuyệt vọng song ta vẫn thấy có sự chỉ đạo của lý trí.
? Cái chết của V.N nói lên điều gì về nhân cách con người V.N và số phận người phụ nữ trong XHPK?
- Nhân cách trong sạch, ngay thẳng, cao thượng.
- Số phận không đc yêu thg, bênh vực, bị đầy đọa, đối xử bất công, không thể có hạnh phúc...
-> Lên án chế độ phong kiến bất công, ngang trái xem trọng quyền uy người đàn ông.
? Theo em, tấm thảm kịch này có thể tránh được k? Vì sao?
- HS tự bộc lộ.
? Theo em những nguyên nhân nào dẫn tới cái chết của V.N?
- Cuộc hôn nhân giữa VN và TS có phần không bình đăng dưới chế độ phụ quyền gia trưởng phong kiến.
- Thật xót xa,V.N không thể ngờ tác nhân phá hoại đời mình lại nằm ngay trong lời nói ngây thơ hồn nhiên của con trẻ.
- TS là nguyên nhân trực tiếp gây ra cái chết cho VN song chính chàng cũng là nạn nhân của bi kịch này bởi chàng là sản phẩm của XHPK Nam quyền, xã hội sản sinh ra những kẻ luôn cho mình quyền quyết định tất cả mọi việc, có quyền được đối xử thô bạo, áp đạt với vợ.
- Do chiến tranh, không có chiến tranh Vũ Nương đã không phải xa chồng để dẫn đến sự hiểu lầm của chồng khi trở về.
- Do VN, (mặc dù ta hiểu tìm đến cái chết là do VN k còn cách nào khác) song lấy cái chết để giải quyết mọi việc là tiêu cực.
? Cái chết của VN đã tố cáo điều gì?
-> Tố cáo sự vũ phu, ghen tuông mù quáng của người chồng. Đồng thời cũng gián tiếp lên án c/tr pk.
? Những nét nghệ thuật đặc sắc nào được sd trong vb?
- Chi tiết giàu kịch tính, khéo léo thắt nút câu chuyện.
- Diễn biến tâm lý nhân vật được miêu tả hợp lý.
- Ngôn ngữ phù hợp.
? Khi nào Trương Sinh hiểu được nỗi oan của vợ ?
-> sgk/46
? Em có nhận xét gì về cách mở nút câu chuyện ?
- Cách mở nút đơn giản nhưng càng tăng thêm tính bi kịch bởi câu nói hồn nhiên của bé Đản.
- Hoá ra tác nhân gây tan nát hạnh phúc gia đình lại nằm ngay trong cái bóng, nằm ngay trong tình yêu thương . Quả là bi kịch.
GV: Thực ra truyện có thể kết thúc khi TS hiểu được nỗi oan của vợ thì đã muộn nhưng Nguyễn Dữ đã sáng tạo thêm phần kết của câu chuyện.
? Hãy tóm tắt phần truyện kể về việc Vũ Nương được giải oan ?
? Chi tiết: VN sống dưới thủy cung nhưng vẫn nhớ về g/đ. Mặc dù bị chồng nghi oan ... chứng tỏ phẩm giá gì ở nàng?

->
Bao dung, vị tha, nặng lòng với g/đ.
? Cái tài của Nguyễn Dữ trong việc xây dựng phần kết câu chuyện là gì?
- NT tg tượng, xây dựng những yếu tố kỳ ảo kết hợp với những yếu tố có thật.=> Tạo sự khác biệt với truyện thần thoại.
? Vậy đâu là yếu tố kì ảo, đâu là yếu tố thực ?
* Yếu tố kì ảo:
- Phan Lang nằm mộng -> thả rùa.
- Phan lang lạc vào động rùa của Linh Phi được đãi yến, gặp Vũ Nương - được linh phi rẽ rước đưa về dương thế.
- Vũ Nương đưa trâm cho Phan Lang mang về cho Trương Sinh.
- Hình ảnh Vũ Nương hiện ra khi Trương Sinh lập đàn giải oan......
- HS tìm thêm chi tiết sgk/ 46, 47
? Yếu tố kì ảo có tác dụng gì? Lối kết hợp giữa yếu tố ảo - thực?
- Yếu tố kỳ ảo : Truyện sinh động, hấp dẫn, tạo màu sắc truyền kì cho câu chuyện, tạo không khí cổ tích dân gian, thiêng liêng hóa sự trở về của Vũ Nương.
- Hai yếu tố này đan xen làm cho thế giới kỳ ảo lung linh, mơ hồ trở nên gần với cuộc đời thực làm tăng độ tin cậy.
? Việc đưa yếu tố kì ảo vào câu chuyện có ý nghĩa gì ?
* ý nghĩa
: Đặt ra 3 vấn đề.
- Sự minh oan (đền đáp), làm hoàn chỉnh thêm một nét đẹp vốn có của nhân vật Vũ Nương: ở hiền gặp lµnh.
- Thể hiện tính truyền kì: yếu tố hoang đường, thần linh, ma quái. (Kết thúc có hậu cho tác phẩm: thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân ta về sự cụng bằng cho cuộc đời: người tốt dù có trải qua oan khuất, cuối cùng sẽ được minh oan).
- Kết thúc ngầm chứa một bi kịch: VN trở lại trần thế uy nghi, loang loáng nhưng mờ nhạt -> là một chút an ủi cho người bạc phận, hạnh phúc thực sự đã mất đi thì không bao giờ tìm lại được: Chàng Trương phải trả giá cho hành động của mình.

? Trong những yếu tố kì ảo trên, yếu tố nào làm em lí thú nhất? Tại sao?
? Sự trở về của VN được miêu tả chủ yếu qua các lời nói của nàng. VN đã nói những gì với TS?

- 4 chuỗi lời nói.
? Qua những lời nói ấy cho thấy p/c đáng quý nào ở V.N?
- Độ lượng, thủy chung, ân nghĩa, tha thiết với hạnh phúc gđ...
? Một người có phẩm chất tốt đẹp, k/k hạnh phúc gđ như V.N đã từ chối cuộc sống nhân gian. Điều đó cho ta hiểu gì về hiện thực c/s và hp của người phụ nữ dưới chế độ pk?
- Hiện thực cuộc sống áp bức bất công, những con người bé nhỏ, đức hạnh k thể tự bảo vệ được hạnh phúc chính đáng của mình.
? Thái độ của Nguyễn Dữ trước số phận của VN?
- Người đọc cùng Nguyễn Dữ ngậm ngùi thương xót cho số phận VN đồng thời phê phán sự ghen tuông mù quáng của TS.
? Số phận của người phụ nữ xưa được đề cập tới trong nhiều tác phẩm. Hãy lấy một ví dụ mà em đã được học để minh hoạ. Từ đó liên hệ với h/ả người phụ nữ trong xh ngày nay.
- Thị Kính trong “Quan Âm Thị Kính” => đều phải chịu oan trái.
- GV liên hệ đến Kiều sẽ học trong tiết sau.
* HS: quan sát vb
? Trương Sinh được giới thiệu ntn?
->TS trong truyện là con nhà giàu nhưng không có học, có tính ghen tuông mù quáng có cách sử sự hồ đồ độc đoán thô bạo chả thế sau này vua Lê Thánh Tông đã viết “Khá trách chàng Trương khéo phũ phàng”
? TS nghi ngờ vợ, cư sử với VN ntn?
? Cái cách anh ta gây đau khổ cho VN là gì?

? Em đánh giá gì về cách xử sự đó ?
-> Vì TS tin vào lời nói của đứa con nhỏ, không nghe lời vợ và hàng xóm phân trần - thắt nút truyện rất khéo tính kịch dâng cao.
-Thái độ tàn nhẫn
? E đánh giá nv này ntn?
? Hãy nhận xét NT XD tình huống truyện của t/g?
? Em thích nhất chi tiết nghệ thuật nào trong truyện?
? Hình ảnh cái bóng có ý nghĩa gì không?
Chi tiết caí bóng
:
- Thăt nút ; mở nút
- Cái bóng lặng im trên vách :là biểu tượng 2 mặt:gieo hoạ và giải hoạ ->đóng dấu sâu vào lịch sử chế độ nam quyền thời pk cái bi kịch đau đớn của gđ
-Đứa con chỉ vào chính bóng của cha-người trực tiếp gây ra nỗi oan nghiệt tấn bi kịch gia đình-cái bóng lặng im nhưng nói rất nhiều ->người gây ra phải tỉnh ngộ trả giá(lời cảnh tỉnh xuyên suốt chiều dài ls,bài học rút ra có giá trị thấm thía.
-> VN dùng cái bóng để dỗ con cho nguôi nỗi nhớ chồng; nhưng-> mang tai họa. Cái bóng xuất hiện lần 2 lại giải oan cho nàng. H/a cái bóng lặng im trên vách là biểu tg 2 mặt: gieo họa và giải oan-> Cái bóng lặng im nhưng lại nói rất nhiều.
Thầy Vũ Hiền Lương đã có bài thơ:
“ Bóng gieo oan rồi bóng lại giải oan
Con người thực cả 2 đều đau khổ
Chuyện đời xưa ngàn năm sau còn nhớ
Bởi mỗi người đều có bóng mang theo”.
? Em hãy hình dung với phẩm hạnh đó Vũ Nương sẽ có cuộc sống như thế nào trong xã hội hiện nay?

? Thế nhưng số phận nàng ntn?
? Vậy nguyên nhân nào mà nàng phải chịu như thế ?

- Nguyên nhân:
+ Cuộc hôn nhân giữa Vũ Nương và Trương Sinh không bình đẳng.
+ Do tính cách ghen tuông mù quáng, cách xử sự của Trương Sinh hồ đồ, gia trưởng.
+ Tình huống bất ngờ con trẻ vô tình hại mẹ
+ CT liên miên làm vợ chồng ly tán
? Để điểm lại những nguyên nhân cả trực tiếp lẫn gián tiếp về nỗi oan trái của VN em sẽ kể ra điều gì?
GV nói thêm về xã hội VN thời kì TK XVI- nhà Lê đang khủng hoảng.
II. Đọc- hiểu văn bản:
a. Nhân vật Vũ Nương:
a3. Khi tiễn chồng đi lính:












- Người vợ dịu hiền, yêu chồng, không tham vinh hoa phú quý.

a4. Khi xa chồng:




- Nàng vẫn luôn thuỷ chung, yêu chồng tha thiết.




- Là người mẹ dịu hiền đảm đang.

- Là người con dâu hiếu thảo chu toàn.





-> Đức hạnh, nhân hậu












a5. Nỗi oan khuất của Vũ Nương:






- Nguyên nhân:
+ Trương Sinh ít học, đa nghi.
+ Chuyện đc nói ra từ miệng trẻ.
+ Cuộc hôn nhân giữa Trg Sinh và Vũ Nương không bình đẳng.
+ Chiến tranh liên miêm làm vợ chồng ly tán.



- Bị chồng cư xử thô bạo, độc đoán, mù quáng, tàn nhẫn.






-Vũ Nương đã dùng lời nói chân thành để giãi bày lòng mình. Không được nàng đã tìm đến cái chết để cởi bỏ oan trái cho mình. Khẳng định tấm lòng trinh bạch, ngay thẳng.





























-> Lên án chế độ phong kiến bất công, ngang trái...



































a6. Cuộc trở về dương thế:






















- Hoàn thiện nét đẹp của Vũ Nương.
- Tạo nên một kết thúc có hậu.




























b. Nhân vật Trương Sinh:










Cố chấp,, đa nghi, vũ phu, gia trưởng























.
? Hãy nêu nhận xét về cách dẫn dắt tình tiết, những lời đối thoại trong câu chuyện?
- Dẫn dắt tình huống câu chuyện: Dựa vào cốt truyện có sẵn cộng với sự sáng tạo của tác giả tăng cường tính bi kịch và làm truyện trở nên hấp dẫn, sinh động.
- Lời đối thoại - độc thoại của nhân vật làm cho chuyện sinh động, khắc hoạ rõ nét tính cách nhân vật.
- Thành công về mặt dựng truyện, khắc hoạ tính cách nhân vật, kết hợp tự sự, trữ tình, kịch.
- Kết hợp ngòi bút lãng mạn thấm đẫm cảm hứng nhân văn.
=> Xứng đáng là một áng Thiên cổ kì bút.
? Xác định chủ đề của câu chuyện?

- Khẳng định vẻ đẹp tâm hồn truyền thống của người phụ nữ Việt Nam
- Cảm thông với số phận nhỏ nhoi, bất hạnh, bi kịch của ngươi phụ nữ dưới chế độ phong kiến.
- Phê phán thói ghen tuông mù quáng, tính độc quyền gia trưởng của đàn ông trong gia đình -> vấn đề muôn thuở của mọi thời đại.
- Tố cáo chiến tranh phi nghĩa đã gây nên cảnh gia đình chia lìa, đổ nát.
4..Tổng kết:
a. Nghệ thuật:
- Khai thác vốn văn học dân gian khéo léo.
- Sáng tạo trong cách kể.
- Kết thúc sáng tạo




b. Nội dung:





* Ghi nhớ: SGK / 51


Tiết 3:

Hoạt động luyện tập

Theo em, những nguyên nhân nào đã khiến một phụ nữ dung hạnh vẹn toàn như Vũ Nương phải tìm đến cái chết thê thảm?



Hướng dẫn
:


Cái chết của Vũ Nương có nhiều nguyên nhân. Nguyên nhân trực tiếp là những lời nói ngây thơ của bé Đản cùng chiếc bóng trên vách. Nhưng nguyên nhân sâu xa và chủ yếu đó là người chồng đa nghi, thô bạo, không có học. Ngày trở về, lòng đã nặng nề vì mẹ mất, lại thêm tình huống bất ngờ với những lời nói của bé Đản chứa đầy những dữ kiện đáng ngờ, khiến Trương Sinh nghi ngờ vợ mà xử sự hồ đồ và độc đoán. Lễ giáo phong kiến hà khắc cũng như thêm đổ dầu vào lửa ghen tuông của Trương Sinh. Cuộc hôn nhân không bình đẳng, Vũ Nương là con kẻ khó, Trương Sinh con nhà hào phú, điều đó cũng góp phần làm tăng thêm thái độ tàn tệ, rẻ rúng cảu Trương Sinh với Vũ Nương. Nó gây nên cảnh sinh li rồi góp phần dẫn đến cảnh tử biệt của họ. Như vậy, không phải lời nói ngây thơ của đứa trẻ hay chiếc bóng trên vách giết chết Vũ Nương là cái bóng đen trong tâm hồn Trương Sinh, cái bóng đen của các thế lực hắc ám trong xã hội ấy đã giết chết Vũ Nương.

Hoạt động vận dụng

Chiếc bóng trên vách là một chi tiết nghệ thuật đặc sắc trong truyện. Hãy làm rõ cái hay của chi tiết đó.

Gợi ý làm bài.

Chiếc bóng trên vách là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo của Chuyện người con gái Nam Xương. Nó là đầu mối của câu chuyện, là sự trung tâm khái quát hóa, hình tượng hóa tấm lòng, sự ngộ nhận, hiểu lầm của ba nhân vật – người vợ, đứa con, người chồng. Chiếc bóng đầu tiên xuất hiện trong tác phẩm là chiếc bõng của Trương Sinh mà bé Đản bảo là cha, để rồi Trương Sinh hiểu ra vợ mình đã bị oan. Giấu chi tiết này xuống phần mở nút, tác giả gây bất ngờ, boàng hoàng cho người đọc. Chiếc bóng ấy là cảnh ngộ cô đơn, buồn tủi của người vợ trẻ khi xa chồng. Nó còn là vẻ đẹp tâm hồn, cái tình của Vũ Nương, đó là lòng nhớ thương, chung thủy là khát khao sự sum họp đoàn tụ, là tình thương con của người mẹ, muốn bù đắp cho con sự thiếu vắng tình cha. Đó là trò đùa trong thương nhớ, là sự nói dối đầy thiện chí và yêu thương. Nó gợi sự gắn bó như hình với bóng vậy mà nó lại là con dao chia cắt, dẫn tới cái chết oan uổng của người vợ trẻ. Sự ngộ nhận của đứa trẻ ngây thơ, sự hiểu lầm của người chồng, tất cả diễn ra tự nhiên, hợp lý. Nhưng sự ghen tuông quá mức và tàn nhẫn đã dẫn đến thảm kịch. Để Trương Sinh hiểu ra nỗi oan của vợ từ chiếc bóng của mình cũng là hợp lý. Chiếc bóng gây ra nỗi kỳ oan và chính nó giải oan cho Vũ Nương. Trương Sinh thanh toán được nỗi đau về lòng chung thủy của vợ thì giờ lại phải chịu nỗi đau giày vò mới lớn hơn vì đã nghi oan cho vợ, khiến vợ phải chết. Câu chuyện khiến ta nghĩ tới số phận nhỏ nhoi, mong manh, đáng thương của người phụ nữa trong xã hội xưa. Họ có thể bị nghi oan vì bất cứ lý do gì mà không thể lường trước được và không có cách gì giải tỏ, không được bênh vực, chở che, chỉ có cái chết mới giải thoát cho họ. Mà nhiều khi gây nên bi kịch ấy chẳng phải ai khác, lại là chính những người họ yêu thương, gắn bó Lấy cái bóng của người để khái quát bi kịch của con người là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo hiếm thấy. Cảm hứng phê phán và cảm hứng ngợi ca của tác giả được kết tinh ở chi tiết này.

Hoạt động mở rộng

Em có ý kiến gì về chi tiết kì ảo kết thúc tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương? Gợi ý làm bài

Chi tiết kỳ ảo cuối cùng trong truyện là một chi tiết nghệ thuật đặc sắc. Khi Trương Sinh lập đàn giải oan, Vũ Nương hiện về, ngồi trên kiệu hoa, theo sau có đến năm mươi cỗ xe cờ tán, võng lọng, rực rỡ đầy sông, lúc ẩn lúc hiện, nhưng chỉ ở giữa dòng sông nói vòng vào lời từ biệt, trong chốc lát, bóng nàng loang loáng mờ nhạt dần mà biến đi mất. Chi tiết này góp phần hoàn chỉnh thêm nét đẹp trong tính cách Vũ Nương, trước sau nàng vẫn là người đức hạnh, thủy chung, vị tha. Nàng vô tội, nên đã được tiên cứu và ở thế giới ấy nàng đã được đối xử xứng đáng với phẩm giá của mình. Đây là một kết thúc có hậu, thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân: người tốt sẽ được đền trả, oan sẽ được giải. Song nó không làm mất đi sắc thái bi kịch của câu chuyện. Tất cả chỉ là ảo ảnh trong thoáng chốc, chia lìa là vĩnh viễn, hạnh phúc mất đi không thể lấy lại được nữa. Nỗi oan khổ của người phụ nữ khống hóa giải được. Giấc mơ cũng là lời cảnh tỉnh. Lời từ biệt ngậm ngùi của Vũ Nương như một lời tố cáo cái nhân gian phong kiến ngày xưa không có đất sống cho người phụ nữ. Giá trị tố cáo và ý nghĩa nhân đạo của tác phẩm thêm sâu sắc qua chi tiết kết thúc này.

Hoạt động củng cố, hướng dẫn về nhà( 5’)

1. Củng cố (1 phút)


? Chọn 1 đoạn văn em thích, đọc diễn cảm , cho biết vì sao em thích.

2. Hướng dẫn về nhà(1 phút)

- Đọc thêm bài thơ “Lại bài viếng Vũ Thị”.

- Tìm hiểu thêm về tác giả Nguyễn Dữ và thể l oại truyện truyền kì.

- Phân tích vẻ đẹp và số phận của nhân vật vũ Nương.

- Chuẩn bị : “ Xưng hô trong hội thoại”.
 

Định hướng - GAC

Diễn đàn GAC - Giáo Án Chuẩn, nơi các Giáo viên, Phhs có thể tìm kiếm và chia sẻ những tài liệu giáo dục, những câu chuyện nghề nghiệp. Và cùng nhau thảo luận các chủ đề nuôi dạy con trẻ, chăm sóc sức khỏe, kinh doanh, du lịch, cuộc sống, tình yêu, hạnh phúc gia đình,...
Shoutbox
Hãy đăng nhập để bắt đầu trò chuyện
  1. No shouts have been posted yet.
Nơi bạn có thể chia sẻ, hỏi đáp nhanh với tất cả mọi người

Đang có mặt

Không có thành viên trực tuyến.
Top