Giáo án lịch sử 10 bài 13 Sự hình thành các quốc gia tây âu

[Huyền Trang]

Chương V SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN TÂY ÂU
Bài 13 SỰ HÌNH THÀNH CÁC QUỐC GIA TÂY ÂU
Từ thế kỉ V, ở Tây Âu cũng dần hình thành các quốc gia phong kiến của người Giéc-man, quan hệ sản xuất phong kiến cũng dần được hình thành và củng cố phát triển. Để hiểu quá trình hình thành các vương quốc phong kiến Tây Âu diễn ra như thế nào? Mối quan hệ các giai cấp trong xã hội ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học để lí giải cho những câu hỏi nêu trên?

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần :

1. Kiến thức

- Hiểu được nguyên nhân và quá trình dẫn đến sự ra đời của các quốc gia phong kiến ở Tây Âu.

- Nắm được các giai cấp và địa vị xã hội của từng giai cấp trong xã hội.

- Quá trình phong kiến hóa vương quốc Phơ-răng, cũng như sự hình thành các quốc gia phong kiến Tây Âu.

2. Tư tưởng

- Giáo dục cho HS thấy được bản chất của giai cấp bóc lột, tinh thần lao động quần chúng nhân dân.

3. Kỹ năng

- Rèn cho HS kĩ năng phân tích, tổng hợp đánh giá về sự ra đời của các vương quốc phong kiến Tây Âu, sự ra đời của các quốc gia phong kiến Tây Âu.

- Biết khai thác nội dung tranh ảnh trong sách giáo khoa.

II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
- Tranh ảnh trong SGK.

II. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC

1. Kiểm tra bài cũ

Câu hỏi 1: Lập niên biểu các giai đoạn lịch sử lớn của Cam-pu-chia và Lào (GV có thể chuẩn bị ra giấy trong để chiếu hoặc chuẩn bị ra giấy tơ-rô-ki).

Câu hỏi 2: Lào và Cam-pu-chia đã đạt được những thành tựu văn hoá gì? Nêu bằng chứng thể hiện sự sáng tạo văn hoá của hai dân tộc này?

2. Dẫn dắt vào bài mới

- GV khái quát nội dung phần kiểm tra bài cũ, dẫn dắt vào bài mới và nêu nhiệm vụ nhận thức về bài mới cho HS như sau:

- Từ thế kỉ V, ở Tây Âu cũng dần hình thành các quốc gia phong kiến của người Giéc-man, quan hệ sản xuất phong kiến cũng dần được hình thành và củng cố phát triển. Để hiểu quá trình hình thành các vương quốc phong kiến Tây Âu diễn ra như thế nào? Mối quan hệ các giai cấp trong xã hội ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học để lí giải cho những câu hỏi nêu trên?





3. Tổ chức các hoạt động trên lớp

Hoạt động của thầy và trò​	Nội dung kiến thức HS cần nắm​
Hoạt động 1: Làm việc cá nhân -Trước hết GV trình bày và phân tích: Người Giéc-man là bộ tộc lớn ở ở đông bắc của đế quốc Rô-ma, vào những năm đầu thế kỉ công nguyên, chế độ công xã nguyên thủy tan rã. Do sự phát triển kinh tế và dân số tăng nhanh một số bộ tộc người Giéc-man đã di cư và lãnh thổ của đế quốc Rô-ma sinh sống (cuối thế kỉ II).	1. Sự hình thành các vương quốc của người Giéc-man - Nguyên nhân: + Chế độ công xã nguyên thủy tan rã, sự phát triển kinh tế và dân số tăng nhanh yêu cầu cần có đất đai để sinh sống.
- Đến giữa thế kỉ IV người Giéc-man ồ ạt xâm nhập và đế quốc Rô-ma.
- GV nêu câu hỏi: Tại sao người Giéc-man lại ồ ạt xâm nhập vào đế quốc Rô-ma? Vì sao đế quốc Rô-ma lại thấy bại?
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi, HS khác có thể bổ sung cho bạn.
- GV nhận xét bổ sung và chốt ý: Do người Hung Nô tấn công vào khu vực Đông và Nam Âu; đế quốc Rô-ma khủng hoảng về kinh tế, chính trị, khởi nghĩa của nô lệ, nông dân nghèo liên tiếp nổ ra.	+ Do người Hung Nô tấn công vào khu vực Đông và Nam Âu.
- GV nêu câu hỏi: Hậu quả việc người Giéc-man xâm lược đế quốc Rô-ma?
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét HS trả lời và kết luận: Đế quốc Rôma không còn đủ sức ngăn cản và chống đỡ những cuộc xâm lược của người Giéc-man và họ đã lập nên những vương quốc riêng của mình.	- Những việc làm của người Giéc-man.
Hoạt động 2: Làm việc theo nhóm - Gv nêu câu hỏi: Khi tràn vào lãnh thổ của Rô-ma, người Giéc-man đã có những việc làm gì? - HS từng nhóm đọc SGK, tìm ý trả lời và thảo luận với nhau.	+ Thủ tiêu bộ máy nhà nước cũ, thành lập nên nhiều vương quốc mới như vương quốc Phơ-răng, vương quốc Tây Gốt, Đông Gốt...
- Sau đó đại diện nhóm trình bày kết quả của mình, GV có thể yêu cầu HS nhóm khác bổ sung.
- Cuối cùng GV nhận xét và chốt ý: Khi tràn vào lãnh thổ Rô-ma, người Giéc-man đã thủ tiêu bộ máy nhà nước cũ, thành lập nên nhiều vương quốc mới của họ như vương quốc của người Ăng-glô Xắc-xông, vương quốc Phơ-răng, vương quốc Tây Gốt, Đông Gốt...	+ Chiếm ruộng đất của chủ nô Rô-ma cũ rồi chia cho nhau, thành lập công xã nông thôn “mác-cơ”.
Người Giéc-man còn chiếm ruộng đất của chủ nô Rô-ma cũ rồi chia cho nhau, thành lập công xã nông thôn “mác-cơ”.
Hoạt động: Cả lớp và cá nhân
- GV trình bà: Trong các vương quốc của người Giéc-man, vương quốc Phơ-răng thể hiện rõ nhất quá trình phong kiến hóa.	2. Quá trình phong kiến hóa ỏ vương quốc Phơ-răng
- HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để nắm được sự hình thành vương quốc Phờ-răng với thủ lĩnh Clô-vít.
- GV nêu câu hỏi: Quá trình hình thành các giai cấp trong xã hội Phờ-răng diễn ra như thế nào?
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét, bổ sung và trình bày phân tích:
+ Trong quá trình xâm lược Clô-vít đã chiếm nhiều điền trang rộng lớn của quý tộc chủ nô Rô-ma, mang tặng cho các quý tộc thị tộc Phơ-răng, thân binh và những người thân cận những người này trở thành tầng lớp quý tộc mới, những lãnh chúa phong kiến. GV kết hợp giới thiệu hình “Lâu đài và thành quách kiên cố của lãnh chúa” trong SGK hoặc tranh ảnh sưu tầm.	- Trong quá trình xâm lược Clô-vít đã chiếm ruộng đất của quý tộc chủ nô Rô-ma, mang tặng cho các quý tộc thị tộc Phơ-răng, thân binh và những người thân hình thành lãnh chúa phong kiến.
+ Clô-vít từ bỏ các tôn giáo nguyên thủy của mình và tiếp thu Ki-tô giáo, xây dựng nhà thờ và tìm cách chiếm ruộng của nông dân, đồng thời họ cũng được nhà vua ban ruộng đất.	- Tiếp thu Ki-tô giáo, xây dựng nhà thờ và ban đất cho nhà thờ.
+ Đa số nông dân tự do cũng bị lãnh chúa cướp ruộng đất, phải nhận ruộng cấy rẽ và nộp tô thuế, một số khác phải hiến dâng đất cho lãnh chúa để nhận sự bảo hộ. - GV nhấn mạnh: đến thời vua Sác-lơ Mác-ten quá trình phong kiến ở Phơ-răng thêm một bước với việc cấp ruộng đất kèm theo những điều kiện phục vụ quân sự.	+ Đa số nông dân tự do cũng bị lãnh chúa cướp ruộng đất, phải nhận ruộng cấy rẽ và nộp tô thuế, một số khác phải hiến dâng đất cho lãnh chúa để nhận sự bảo hộ.
- HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để thấy rõ hình thức này.
+ Kị sĩ là đẳng cấp cuối cùng. Họ làm nghề võ sĩ bảo vệ lãnh chúa và phục vụ lãnh chúa trong các cuộc chiến tranh. - Xã hội hình thành các đẳng cấp phong kiến với mối quan hệ phong quân - bồi thần.	+ Kị sĩ là đẳng cấp cuối cùng. Họ làm nghề võ sĩ bảo vệ lãnh chúa và phục vụ lãnh chúa trong các cuộc chiến tranh.
- GV nêu câu hỏi: Vương quốc Phơ-răng phát triển cực thịnh dưới thời nào? Những biểu hiện phát triển?
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý: Dưới thời Sác-lơ-ma-nhơ, nhà vua đã tiến hành 55 cuộc chiến tranh chiếm toàn bộ Trung và Bắc I-ta-li-a, hình thành đế quốc Sác-lơ-ma-nhơ rộng lớn, lên ngôi Hoàng đế.	- Vương quốc Phờ-răng phát triển cực thịnh dưới thời Sác-lơ-ma-nhơ, hình thành đế quốc Sác-lơ-ma-nhơ rộng lớn
Hoạt động: Cả lớp, cá nhân - GV nêu câu hỏi: Nêu nguyên nhân ra đời các vương quốc phong kiến ở châu Âu? - HS đọc SGK trả lời câu hỏi.	3. Sự tan rã của đế quốc Sac-lơ-ma-nhơ và thành lập các quốc gia phong kiến Pháp, Đức, I-ta-lia
- GV nhận xét và chốt ý:	- Nguyên nhân:
+ Lãnh thổ của vương quốc Phơ-răng mang nhiều yếu tố phân tán.	+ Lãnh thổ của vương quốc Phơ-răng mang nhiều yếu tố phân tán.
+ Các lãnh chúa ngày càng mạnh không chịu nghe mệnh lệnh của nhà vua, do họ chiếm được nhiều ruộng đất và có cả quân đội riêng để bảo vệ.	+ Các lãnh chúa ngày càng mạnh không chịu nghe mệnh lệnh của nhà vua.
- Tiếp theo, GV trình bày và phân tích: Sau khi Sác-lơ-ma-nhơ chết, đế quốc do ông dựng lên phân chia thành ba vương quốc phong kiến Pháp, Đức, I-ta-lia, chế độ phong kiến hòan toàn ngự trị trên ba vương quốc này.	- Quá trình thành lập: Sau khi Sác-lơ-ma-nhơ chết, đế quốc do ông dựng lên phân chia thành ba vương quốc phong kiến Pháp, Đức, I-ta-lia
GV nêu câu hỏi: Cho biết tình hình các vương quốc phong kiến sau khi được thành lập?
- HS tự trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý: Các lãnh chúa địa phương nắm toàn bộ ruộng đất, nhà vua phải thừa nhận quyền hành về chính trị, tư pháp, tài chính.
- GV nhấn mạnh: Thực chất với việc đế quốc Sác-lơ-ma-nhơ tan rã và việc phân chia thành ba nước mới đó là sự hình thành chế độ phong kiến tản quyền. Mỗi lãnh địa trở thành một vương quốc riêng, còn lãnh chúa trở thành vua của lãnh địa đó.	- Các lãnh chúa địa phương nắm toàn bộ ruộng đất, nhà vua phải thừa nhận quyền hành về chính trị, tư pháp, tài chính.

4. Sơ kết bài học

Hướng dẫn HS trả lời các câu hỏi đặt ra ngay từ đầu giờ học: Quá trình hình thành các vương quốc phong kiến Tây Âu? Mối quan hệ các giai cấp trong xã hội? Sự hình thành các quốc gia phong kiến ở TâyÂu?

5. Dặn dò, ra bài tập

- Học bài cũ, trả lời các câu hỏi trong SGK.

- Đọc trước bài mới.
Tải đầy đủ nội dung Giáo án lịch sử 10 bài 13 Sự hình thành các quốc gia tây âu tại file đính kèm