Giáo án Lịch sử 10 Bài 15 Sự ra đời của thành thị và sự phát triển của thương mại tây âu

[Huyền Trang]

Cùng với sự ra đời của các quốc gia phong kiến Tây Âu là sự ra đời và hoạt động của thành thị trung đại, và những thành tựu về văn hoá Tây Âu trong thời kì này. Để tìm hiểu sự ra đời và hoạt động của các thành thị trung đại Tây Âu? Sự phát triển của thương mại Tây Âu? Những thành tựu về văn hoá Tây Âu như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài học để trả lời các câu hỏi nêu trên.Bài 15 Sự ra đời của thành thị và sự phát triển của thương mại tây âu


I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần :

1. Kiến thức

- Hiểu được nguyên nhân xuất hiện, các hoạt động kinh tế và vai trò của thành thị.

- Nắm được sự phát triển của thương mại châu Âu, vai trò của các hội chợ và thương đoàn.

- Nắm được những nét chính những thành tựu văn hoá Tây Âu thời trung đại.

2. Tư tưởng, tình cảm

Giáo dục cho HS ý thức trân trọng các thành quả lao động của tầng lớp thị dân và thương nhân Tây Âu.

3. Kỹ năng

- Biết vận dụng các phương pháp logic, đối chiếu so sánh để nhận thức những nhân tố mới trong xã hội Tây Âu.

- Kĩ năng khai thác lược đồ, tranh ảnh.

II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
- Sư tầm các tranh ảnh về thành tựu văn hoá trung đại và các hoạt động thương mại ở các nước Tây Âu.

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC

1. Kiểm tra bài cũ

Câu hỏi: Thế nào là lãnh địa? Các giai cấp trong xã hội phong kiến Tây Âu và địa vị của từng giai cấp trong xã hội?

2. Giới thiệu bài mới

Cùng với sự ra đời của các quốc gia phong kiến Tây Âu là sự ra đời và hoạt động của thành thị trung đại, và những thành tựu về văn hoá Tây Âu trong thời kì này. Để tìm hiểu sự ra đời và hoạt động của các thành thị trung đại Tây Âu? Sự phát triển của thương mại Tây Âu? Những thành tựu về văn hoá Tây Âu như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài học để trả lời các câu hỏi nêu trên.
3. Tổ chức các hoạt động trên lớp

Hoạt động của thầy và trò​	Nội dung kiến thức cần nắm​
Hoạt động 1: Hoạt động nhóm và cá nhân	1. Sự ra đời và hoạt động kinh tế của các thành thị trung đại ở Tây Âu
- GV chia lớp thành các nhóm, nhiệm vụ cụ thể của các nhóm là trả lời các câu hỏi như sau:
+ Nhóm 1: Tìm hiểu những biến đổi của lực lượng sản xuất trong nông nghiệp.
+ Nhóm 2: Tìm hiểu những biến đổi của lực lượng sản xuất trong thủ công nghiệp.
- HS làm việc theo nhóm đọc SGK trao đổi thảo luận và cử đại diện trình bày kết quả của mình.
- GV nhận xét và chốt ý:	- Nguyên nhân:
+ Đối với nhóm 1: Từ thế kỷ X sản xuất nông nghiệp Tây Âu có 3 biến đổi: công cụ sản xuất được cải tiến, kĩ thuật canh tác tiến bộ, khai hoang được đẩy mạnh với việc diện tích tăng, dẫn đến sản phẩm xã hội tăng nhanh.	Sự phát triển của lực lượng sản xuất: Nông nghiệp có 3 biến đổi: công cụ sản xuất được cải tiến, kĩ thuật canh tác tiến bộ, khai hoang được đẩy mạnh với việc diện tích tăng, dẫn đến sản phẩm xã hội tăng nhanh.
+ Đối với nhóm 2: Trong thủ công nghiệp diễn ra quá trình chuyên môn hóa mạnh mẽ, nhiều người bỏ ruộng đất làm nghề thủ công.	+ Thủ công nghiệp diễn ra quá trình chuyên môn hóa mạnh mẽ, nhiều người bỏ ruộng đất làm nghề thủ công.
- GV nêu câu hỏi: Sự phát triển của nông nghiệp và nghề thủ công tác động như thế nào đến xã hội?
- HS trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và kết luận:
+ Xuất hiện nhiều sản phẩm, nảy sinh nhu cầu mua bán.
- GV trình bày: Những người thợ thủ công có nhu cầu tập trung ở những nơi thuận tiện để sản xuất và mua bán ở bên ngoài lãnh địa, thành thị đã ra đời.	Những người thợ thủ công có nhu cầu tập trung ở những nơi thuận tiện để sản xuất và mua bán ở bên ngoài lãnh địa, thành thị đã ra đời.
Hoạt động 2: Cá nhân
- GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết hoạt động thủ công và thương mại của thành thị.
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và trình bày phân tích: Hoạt động của thủ công chủ yếu là hoạt động của các phường hội.	- Hoạt động của thủ công chủ yếu là hoạt động của các phường hội.
+ Phường hội là một tổ chức của những người lao động thủ công cùng làm một nghề trong các thành thị trung đại.	+ Phường hội là một tổ chức của những người lao động thủ công cùng làm một nghề.
+ Mục đích của phường hội là giữ độc quyền sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, chống sự áp bức sách nhiễu của các lãnh chúa.	+ Mục đích nhằm giữ độc quyền sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, chống sự áp bức sách nhiễu của các lãnh chúa.
+ Phường hội có vai trò phát triển sản xuất và bảo vệ quyền lợi của thợ thủ công.	+ Phường hội có vai trò phát triển sản xuất và bảo vệ quyền lợi của thợ thủ công.
- GV trình bày rõ: Do sản phẩm tăng nhanh, xuất hiện tầng lớp thương nhân thu mua hàng hóa của nơi sản xuất, bán cho người tiêu thụ, và để bảo vệ quyền lợi họ lập các thương hội và tổ chức các hội chợ để thúc đẩy thương mại.	- Thương mại : xuất hiện tầng lớp thương nhân thu mua hàng hóa của nơi sản xuất, bán cho người tiêu thụ, và để bảo vệ quyền lợi họ lập các thương hội và tổ chức các hội chợ để thúc đẩy thương mại.
- GV kết hợp giới thiệu bức tranh “Hội chợ ở Đức” trong SGK.
- GV nêu câu hỏi: Thành thị trung đại có vai trò như thế nào?
- HS trả lời câu hỏi.

- GV nhận xét và kết luận:	- Vai trò của thành thị:
+ Phá vỡ nền kinh tế tự cấp tự túc, thúc đẩy sản xuất phát triển, hình thành thị trường thống nhất.	+ Phá vỡ nền kinh tế tự cấp tự túc, thúc đẩy sản xuất phát triển, hình thành thị trường thống nhất.
+ Tạo ra không khí dân chủ tự do trong các thành thị.	+ Tạo ra không khí dân chủ tự do trong các thành thị.
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân	2. Sự phát triển của thương mại Tây Âu
- Trước hết GV trình bày: Sự phát triển của thành thị đã thúc đẩy thương mại châu Âu phát triển, thương mại quốc tế trở lên cấp thiết, hội chợ xuất hiện từ sơ kì trung đại nay có điều kiện phát triển. Trong đó hội chợ Săm-pa-nhơ là lớn nhất và có ý nghĩa toàn châu Âu.	a) Hội chợ - Nguyên nhân ra đời: Do sự phát triển của thành thị đã thúc đẩy thương mại châu Âu phát triển, hội chợ xuất hiện từ sơ kì trung đại nay có điều kiện phát triển.
- HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để thấy được những hoạt động của hội chợ Săm-pa-nhơ qua đó để HS có biểu tượng sinh động về hội chợ.
- GV nêu câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý:
+ Hội chợ là nơi giới thiệu hàng hoá, mua bán, trao đổi, đặt hàng.	+ Hoạt động: Hội chợ là nơi giới thiệu hàng hoá, mua bán, trao đổi, đặt hàng.
+ Kích thích thương mại và qua đó thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
- GV nhấn mạnh thêm: Bên cạnh hoạt động chính là buôn bán hội chợ còn là nơi sinh hoạt văn hoá của người lúc đó, tại đây người ta còn tổ chức những buổi lễ hội biểu diễn trò nhào lộn, kịch câm, điều khiển thú...	+ Ý nghĩa: Kích thích thương mại và qua đó thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
Hoạt động 2: Cá nhân	b) Thương đoàn
- GV nêu câu hỏi: Thương đoàn ra đời trong hoàn cảnh nào?
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và chốt ý: + Thế kỉ XIII, thương mại trong các thành thị phát triển mạnh. + Việc buôn bán đi xa gặp khó khăn: nạn cướp biển, chèn ép, không an toàn trong đi biển... Để giúp nhau, các thương nhân đã lập các thương đoàn.	- Nguyên nhân ra đời: Thương mại trong các thành thị phát triển mạnh, song việc buôn bán đi xa gặp khó khăn: nạn cướp biển, chèn ép, không an toàn trong đi biển... Để giúp nhau, các thương nhân đã lập các thương đoàn.
- GV nhấn mạnh: Khái niệm thế nào là thương đoàn: Là tổ chức nghề nghiệp của thương nhân, mục đích là giúp đỡ nhau vận chuyển hàng hoá, bảo vệ dọc đường	Thương đoàn: Là tổ chức nghề nghiệp của- thương nhân, mục đích là giúp đỡ nhau vận chuyển hàng hoá, bảo vệ dọc đường
đi. Thương đoàn là liên minh chính trị của các thành thị. Mỗi thương nhân buôn bán độc lập bằng vốn của mình.
- HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để thấy được địa vị của các thương đoàn trong việc buôn bán ở các nước Bắc Âu.
Hoạt động 2: Nhóm
- HS làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi: Nêu hoạt động của thương đoàn?
- GV nhận xét và kết luận:	- Hoạt động:
+ Các thương đoàn lập các thương điếm ở các thành thị để buôn bán.	+ Các thương đoàn lập các thương điếm ở các thành thị để buôn bán.
+ Các thương nhân có cửa hàng cửa hiệu, kho tàng để buôn bán.	+ Các thương nhân có cửa hàng cửa hiệu, kho tàng để buôn bán.
+ Hoạt động của thương đoàn đã thúc đẩy sự phát triển của thương mại à xuất hiện những trung tâm thương mại lớn.
- GV trình bày rõ thêm: Ở châu Âu xuất hiện những trung tâm thương mại lớn gắn liền với các thương đoàn như ở Luân Đôn (Anh), Bruy-gơ (Nê-đéc-lan)... đặc biệt là Bruy-gơ được gọi là thành phố của thế giới.
- GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết vai trò của thương đoàn?
- HS trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý:	- Vai trò:
+ Góp phần làm kinh tế hàng hoá phát triển.	+ Góp phần làm kinh tế hàng hoá phát triển.
+ Bộ mặt thành thị châu Âu thay đổi. Thị dân trở nên giàu có, nhiều công trình có giá trị được xây dựng.	+ Bộ mặt thành thị châu Âu thay đổi. Thị dân trở nên giàu có, nhiều công trình có giá trị được xây dựng.
- GV nêu rõ: Từ giữa thế kỷ XV trở đi, do sự kìm hãm của nhà nước phong kiến, các thương hội hoạt động yếu dần.
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân	3. Văn hoá Tây Âu thời trung đại
- Trước hết GV trình bày và phân tích: Văn hoá Tây Âu thế kỉ X (sơ kì) còn nghèo nàn, ít phát triển, tuy nhiên những hoạt động giải trí khác như ca hát, nhảy múa, hoạt động cung kiếm lại thịnh hành.	a) Văn hoá sơ kì - Văn hoá sơ kì còn nghèo nàn, ít phát triển.
- GV nêu câu hỏi: Nguyên nhân của văn hoá sơ kì Tây Âu kém phát triển?
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét bổ sung và chốt ý: Do nền kinh tế đóng kín, tự cấp tự túc, lãnh chúa lười biếng không quan tâm đến học vấn, nhiều người không biết chữ.
- GV trình bày: Giai cấp phong kiến lấy giáo lí của đạo Ki-tô là hệ tư tưởng chính thống, nhiệm vụ giáo dục là đào tạo giáo sĩ, vì vậy trường học gắn liền với nhà thờ.	- Giai cấp phong kiến lấy giáo lí của đạo Ki-tô là hệ tư tưởng chính thống.
Hoạt động 2: Cả lớp và cá nhân
- GV trình bày: Thế kỉ XI trở đi một nền giáo dục được hình thành, là cơ sở để hình thành các trường đại học ở thế kỉ XI - XIII.
- GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết tên các trường đại học ở Tây Âu được hình thành trong thời gian này?	b) Văn hoá trung kì trung đại - Có bước phát triển khởi sắc.
- HS trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và kết luận: Các trường đại học được xây dựng như Bô-lô-nha (I-ta-li-a), Xoóc-bon (Pháp), Cam-bơ-rít (Anh).
GV nhấn mạnh các trường đại học không chỉ nghiên cứu thần học mà nhiều môn khác nhất là triết học. Ra đời triết học kinh viện.	- Nhiều trường đại học ra đời, nội dung học tập không chỉ nghiên cứu thần học mà còn có cả triết học.
- GV hỏi: Nêu thành tựu về văn học trung kì trung đại?
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và kết luận: Phát triển với hai dòng văn học chính là văn học kị sĩ với những bản anh hùng ca như Bài ca Rô-lăng, Bài ca Xít,... Văn học thành thị bao gồm các hình thức thơ, kịch và truyện.	- Văn học: + Dòng văn học kị sĩ với những bản anh hùng ca.
- GV nêu câu hỏi: Kiến trúc trung kì trung đại có thành tự gì?	+ Văn học thành thị: thơ kịch, truyện ngắn.
- HS trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý: Nhiều nhà thờ được xây dựng theo phong cách Rô-ma và Gô-tích.	- Kiến trúc: Mang đậm phong cách Rô-ma và Gô-tích.

4. Sơ kết bài học

- GV kiểm tra hoạt động nhận thức của HS với việc yêu cầu HS giải thích khái niệm thế nào là hội chợ và thương đoàn? Nguyên nhân sự ra đời và vai trò, hoạt động của thành thị trung đại, thương đoàn?

5. Dặn dò, ra bài tập về nhà

- Học bài cũ, đọc trước bài mới.

- Trả lời câu hỏi trong SGK.
Tải đầy đủ nội dung Giáo án Lịch sử 10 Bài 15 Sự ra đời của thành thị và sự phát triển của thương mại tây âu tại file đính kèm