Giáo án Lịch sử 10 bài 8 Các quốc gia Ấn và văn hoá truyền thống Ấn Độ

[Huyền Trang]

Chương IV ẤN ĐỘ THỜI PHONG KIẾN
Bài 8 CÁC QUỐC GIA ẤN VÀ VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG ẤN ĐỘ
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Qua bài học giúp HS nhận thức được:

1. Kiến thức

- Ấn độ là quốc gia có nền văn minh lâu đời, phát triển cao, cùng với Trung Quốc có ảnh hưởng sâu rộng ở châu Á và trên thế giới.

- Thời Gúp-ta định hình văn hoá truyền thống Ấn Độ.

- Nội dung của văn hoá truyền thống.

2. Tư tưởng, tình cảm

Văn hoá Ấn Độ có ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam, tạo nên mối quan hệ kinh tế và văn hoá mật thiết giữa hai nước. Đó là cơ sở để tăng cường sự hiểu biết, quan hệ thân tình, tôn trọng lẫn nhau giữa hai nước.

3. Kỹ năng

- Rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng hợp.

II. THIẾT BỊ VÀ TÀI LIỆU DẠY HỌC
- Lược đồ Ấn Độ trong SGK phóng to.

- Bản đồ Ấn Độ ngày nay.

- Tranh ảnh về các công trình Nghệ thuật của Ấn Độ.

- Chuẩn bị đoạn băng video về văn hoá Ấn Độ (đã phát trên VTV2 vào tháng 6/2003).

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC

1. Kiểm tra bài cũ:

Câu hỏi: Hãy nêu những nét cơ bản trong bộ máy nhà nước phong kiến thời Tần-Hán và Đường?

Câu 2: Mầm mống kinh tế TBCN xuất hiện ở Trung Quốc khi nào? Biểu hiện? Tại sao nó không được tiếp tục phát triển?

2. Dẫn dắt vào bài mới

GV khái quát phần kiểm tra bài cũ, dẫn dắt vào bài mới và nêu nhiệm vụ nhận thức bài mới cho HS như sau:

- Ấn Độ là một trong những quốc gia cổ đại phương Đông có nền văn minh lâu đời khoảng 3000 năm đến 1500 năm TCN nền văn minh ở phía Tây bắc Ấn Độ nằm ở vùng sông Ấn. Khoảng 1500 năm TCN là khởi đầu cho nền văn minh sông Hằng, bài học của chúng ta chỉ nghiên cứu từ nền văn minh sông Hằng nằm ở ven vùng đông bắc, là đồng bằng rộng lớn và màu mỡ, quê hương của nền văn hoá truyền thống và văn minh Ấn Độ. Để hiểu được văn hoá truyền thống Ấn Độ được định hình như thế nào? Nội dung của văn hoá truyền thống của Ấn Độ là gì? Nó phát triển ra sao? Nó ảnh hưởng ra bên ngoài như thế nào? Việt Nam ảnh hưởng những yếu tố nào của văn hoá Ấn Độ? Bài học hôm nay sẽ giúp các em hiểu được những vấn đề trên.
3. Tổ chức các hoạt động trên lớp

Hoạt động của thầy và trò​	Nội dung kiến thức​
Hoạt động 1: Làm việc cá nhân	1. Thời kỳ các quốc gia đầu tiên
GV đặt câu hỏi: Vì sao một số nhà nước đầu tiên lại hình thành bên lưu vực sông Hằng?
HS đọc SGK trả lời câu hỏi, các HS khác bổ sung. GV nhận xét và chốt ý: Khoảng 1500 năm TCN, vùng lưu vực sông Hằng ở phía Đông Bắc có điều kiện tự nhiên thuận lợi, các bộ lạc đã đến đây sinh sống và hình thành các nhà nước, đứng đầu là các tiểu vương quốc. Các tiểu vương quốc lớn mạnh và tranh giành ảnh hưởng lẫn nhau.	Khoảng 1500 năm TCN ở đồng bằng sông Hằng đã hình thành một số nước, thường xảy ra tranh giành ảnh hưởng nhưng mạnh nhất là nước Ma-ga-đa.
GV đặt câu hỏi: Quá trình hình thành và phát triển của nước Ma-ga-đa? - GV đặt các câu hỏi gợi mở: Vai trò của vua A-sô-ca?	- Vua mở đầu nước này là Bim-bi-sa-ra, nhưng kiệt xuất nhất (vua thứ 11) là A-sô-ca (thế kỷ III TCN).
- GV gọi một HS trả lời, các HS khác bổ sung, sau đó GV chốt ý:	+ Đánh dẹp các nước nhỏ thống nhất lãnh thổ.
- A-sô-ca là vua thứ 11 của nước Ma-ga-đa, lên ngôi vào đầu thế kỷ III TCN. Ông đã xây dựng đất hùng cường, đem quân đi đánh các nước nhỏ, thống nhất Ấn Độ (thống nhất gần hết bán đảo Ấn Độ, chỉ trừ cực Nam (Pan-dy-a). GV chỉ trên lược đồ trong SGK phóng to treo trên bảng, đồng thời cho HS thấy lãnh thổ Ấn Độ cổ đại rộng lớn hơn so với Ấn Độ ngày nay (chỉ trên bản đồ thế giới Ấn Độ ngày nay)	+ Theo đạo phật và có công tạo điều kiện cho đạo phật truyền bá rộng khắp. Ông cho dựng nhiều “cột A-sô-ca”
- Sau khi thống nhất Ấn Độ, chán cảnh binh đao, ông một lòng theo đạo phật và tạo điều kiện cho đạo phật truyền bá sâu rộng khắp Ấn Độ đến tận Xri-lan-ca. Ông còn cho khắc chữ lên cột sắt “cột A-sô-ca” nói lên chiến công và lòng sùng kính của ông.
- A-sô-ca qua đời vào cuối thế kỷ III TCN, Ấn Độ lại rơi vào giai đoạn khủng hoảng.
Hoạt động 2: Hoạt động theo nhóm - GV đặt câu hỏi cho các nhóm Nhóm 1: Quá trình hình thành vương triều Gúp-ta? Thời gian tồn tại? Vai trò về mặt chính trị vương triều này?	2. Thời kỳ vương triều Gúp-ta và sự phát triển của văn hoá truyền thống Ấn Độ Quá trình hình thành và vai trò về mặt chính trị :
Nhóm 2: Điểm nổi bật trong văn hoá Ấn Độ dưới thời Gúp-ta? Nội dung cụ thể?	- Đầu công nguyên, miền Bắc Ấn Độ được thống nhất - nổi bật vương triều Gúp-ta (319 - 467), Gúp ta đã thống nhất miền Bắc Ấn Độ, làm chủ gần như toàn bộ miền trung Ấn Độ.
- Nhóm 3: Văn hoá Ấn Độ Gúp-ta đã ảnh hưởng như thế nào đến Ấn Độ giai đoạn sau và ảnh hưởng ra bên ngoài như thế nào? Việt Nam ảnh hưởng văn hoá Ấn Độ ở những lĩnh vực nào?
- GV gọi đại diện các nhóm lên trình bày và các nhóm khác bổ sung cho bạn, sau đó GV nhận xét và chốt ý.
+ Nhóm 1: Đầu công nguyên, miền Bắc Ấn Độ được thống nhất - nổi bật vương triều Gúp-ta (319 - 467), vương triều này đã tổ chức kháng cự không cho người Trung Á xâm lấn từ phía tây bắc, thống nhất miền Bắc Ấn Độ, làm chủ gần như toàn bộ miền Trung Ấn Độ. Sự phát triển và nét đặc sắc của vương triều Gúp-ta còn giữ được ở thời Hác-sa giai đoạn sau (606-647).	- Về văn hoá dưới thời Gúp-ta:
+ Nhóm 2: Điểm nổi bật của thời kỳ Gúp-ta là sự định hình và phát triển của văn hoá truyền thống Ấn Độ.
Cụ thể:
+ Đạo phật tiếp tục được phát triển sau hàng năm ra đời ở Ấn Độ đến thời Gúp-ta được truyền bá khắp Ấn Độ và truyền ra nhiều nơi. Cùng với đạo Phật phát triển kiến trúc ảnh hưởng của đạo như chùa hang mọc ở nhiều nơi và những pho tượng phật điêu khắc bằng đá, trên đá (giới thiệu chùa hang At-gian-ta,..)	+ Đạo phật: Tiếp tục được phát triển truyền bá khắp Ấn Độ và truyền ra nhiều nơi. Kiến trúc Phật giáo phát triển (chùa hang, tượng phật bằng đá).
+ Đạo Ấn Độ hay đạo Hin-du vốn là đạo cổ xưa của người Ấn cũng ra đời và phát triển, thờ 4 vị thần chính: thần Sấm sét, thần Sáng tạo, thần Tàn phá, thần Bảo hộ và nhiều vị thần khác. Cùng với sự phát triển của đạo Hin-du thì các công trình kiến trúc thờ thần cũng được xây dựng. Các ngôi đền được xây dựng bằng đá cao đồ sộ, hình chóp núi, là nơi ngự trị của các thần và nơi tạc nhiều tượng thần thành bằng đá,... (giới thiệu cho HS xem đền tháp hình núi Mêru, lăng mộ hình bán cầu, hình bát úp,...).	+ Đạo Ấn Độ hay đạo Hin-du ra đời và phát triển, thờ 4 vị thần chính: thần Sáng tạo, thần Tàn phá, thần Bảo Hộ, thần Sấm sét. Các công trình kiến trúc thờ thần cũng được xây dựng.
+ Chữ viết: Từ chữ viết cổ Brahmi đã nâng lên, sáng tạo và hoàn chỉnh hệ chữ san-skơ-rit (chữ Phạn) là chữ viết phổ biến ở Ấn Độ thời bấy giờ và là cơ sở	+ Chữ viết: Từ chữ viết cổ Brahmi đã nâng lên, sáng tạo và hòan chỉnh hệ chữ san-skơ-rit.
hình thành chữ viết Ấn Độ ngày nay. Chữ viết hoàn chỉnh đã tạo điều kiện cho nền văn học viết của Ấn Độ phát triển rực rỡ với các tác giả và tác phẩm tiêu biểu như Sơ-kun-ta-la của Ka-li-đ-sa.	+ Văn học cổ điển Ấn Độ - văn học Hin-du, mang tinh thần và triết lý Hin-du giáo rất phát triển.
+ Nhóm 3: Văn hoá thời Gúp-ta đã phát triển khắp Ấn Độ, nó còn rực rỡ sang cả thời Hác-sa. Ngày nay dân số Ấn Độ đa số theo đạo Ấn Độ, chữ viết ngày nay của Ấn Độ dựa trên chữ san-skơ-rít. Trong quá trình buôn bán với các quốc gia Đông Nam Á, văn hoá Ấn Độ đã ảnh hưởng sang các nước này chủ yếu là tôn giáo đạo phật, đạo Hin-du và chữ san-skơ-rit. Việt Nam cũng ảnh hưởng của văn hoá Ấn Độ (chữ Chăm cổ là dựa trên chữ san-skơ-rít, đạo Bà-la-môn của người Chăm và kiến trúc tháp Chàm, đạo Phật và các công trình chùa mang kiến trúc ảnh hưởng Phật giáo của Ấn Độ,...).	Tóm lại thời Gúp-ta đã định hình văn hoá truyền thống Ấn Độ với những tôn giáo lớn và những công trình kiến trúc, tượng, những tác phẩm văn học tuyệt vời, làm nền cho văn hoá truyền thống Ấn Độ có giá trị văn hoá vĩnh cửu - Người Ấn Độ đã mang văn hoá, đặc biệt là văn hoá truyền thống truyền bá ra bên ngoài mà Đông Nam Á là ảnh hưởng rõ nét nhất. Việt Nam cũng ảnh hưởng của văn hoá Ấn Độ (tháp Chàm, đạo Phật, đạo Hin-du).

Tải đầy đủ nội dung giáo án lịch sử 10 tại file đính kèm