TIẾT 6: PHÉP TOÁN, BIỂU THỨC, LỆNH GÁN
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Biết được các phép toán thông dụng trong ngôn ngữ lập trình.
- Biết diễn đạt một biểu thức trong ngôn ngữ lập trình.
- Biết được chức năng của lệnh gán.
- Biết được cấu trúc của lệnh gán và một số hàm chuẩn thông dụng trong ngôn ngữ lập trình Pascal.
2. Kĩ năng
- Sử dụng được các phép toán để xây dựng biểu thức.
- Sử dụng được lệnh gán để viết chương trình.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Sách giáo khoa, tranh chứa các biểu thức trong toán học.
- Tranh chứa bảng các hàm số học chuẩn, tranh chứa bảng chân trị.
- Máy vi tính và máy chiếu Projector.
2. Chuẩn bị của học sinh
- Sách giáo khoa.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC
1. Ổn định tổ chức lớp
Lớp | Ngày dạy | Sĩ số | Họ tên học sinh vắng | Ghi chú |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
- Câu hỏi : Hãy viết cú pháp khai báo biến?
3. Dạy bài mới
Hoạt động 1: Tìm hiểu một số phép toán.
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN | HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH |
| 1. Đặt vấn đề: Để mô tả các thao tác trong thuật toán, mỗi ngôn ngữ lập trình đều sử dụng một số khái niệm cơ bản: phép toán, biểu thức, gán giá trị. 2. Phát vấn: Hãy kể các phép toán em đã được học trong toán học. - Diễn giải: Trong ngôn ngữ lập trình Pascal cũng có các phép toán đó nhưng được diễn đạt bằng một cách khác. - Yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa và cho biết các nhóm phép toán. - Hỏi: Phép Div, Mod được sử dụng cho những kiểu dữ liệu nào? - Hỏi: Kết quả của phép toán quan hệ thuộc kiểu dữ liệu nào? | 1. Chú ý lắng nghe. 2. Suy nghĩ và trả lời: - Phép: cộng, trừ, nhân, chia, lấy số dư, chia lấy nguyên, so sánh. - Các phép toán số học: + - * / div mod - Các phép toán quan hệ: <, <=, >, >=, =, <> - Các phép toán logic: And, Or, Not. - Chỉ sử dụng được cho kiểu nguyên. - Thuộc kiểu Logic. |
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN | HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH |
| 1. Nếu vấn đề: Trong toán học ta đã làm quen với khái niệm biểu thức, hãy cho biết yếu tố cơ bản xây dựng nên biểu thức. - Nếu trong một bài toán mà toán hạng là biến số, hằng số hoặc hàm số và toán tử là các phép toán số học thì biểu thức có tên gọi là gì? 2. Treo tranh có chứa các biểu thức toán học lên bảng, yêu cầu: Sử dụng các phép toán số học, hãy biểu diễn biểu thức toán học sau thành biểu thức trong ngôn ngữ lập trình. 2a+5b+c + - Nghiên cứu sách giáo khoa và từ việc xậy dựng các biểu thức trên, hãy nêu thứ tự thực hiện các phép toán. 3. Nêu vấn đề: Trong toán học ta đã làm quen với một số hàm số học, hãy kể tên một số hàm đó? - Trong một số ngôn ngữ lập trình ta cũng có một số hàm như vậy nhưng được diễn đạt bằng một cách khác. - Treo tranh chứa bảng một số hàm chuẩn, yêu cầu học sinh điền thêm các thông tin như chức năng của hàm, kiểu của đối số và kiểu của hàm số. - Cho biểu thức: , hãy biểu diễn biểu thức trên sang biểu thức trong ngôn ngữ lập trình. 3. Nêu vấn đề: Khi hai biểu thức số học liên kết với nhau bằng phép toán quan hệ ta được một biểu thức mới, biểu thức đó gọi là biểu thức gì? - Hãy lấy một ví dụ về biểu thức quan hệ? - Yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa và cho biết cấu trúc chung của biểu thức quan hệ? - Thứ tự thực hiện của biểu thức quan hệ? - Cho biết kết quả của phép toán quan hệ thuộc kiểu dữ liệu nào đã học? 4. Nêu vấn đề: Các biểu thức quan hệ được liên kết với nhau bởi phép toán Logic được gọi là biểu thức Logic. - Hãy cho một số ví dụ về biểu thức logic. - Trong toán học ta có biểu thức 5<=x<=11, hãy biểu biễn biểu thức này trong ngôn ngữ lập trình. - Thứ tự thực hiện biểu thức logic. - Kết quả của biểu thức logic có kiểu dữ liệu là gì? - Treo tranh có chứa bảng chân trị của A và B, yêu cầu học sinh điền giá trị cho A and B; A or B; not A. | 1. Suy nghĩ và trả lời. - Gồm hai phần: toán hạng và toán tử. - Biểu thức số học. 2. Quan sát tranh và trả lời 2*a+5*b+c x*y/(2*z) ((x+y)/(1-(2/z)))+(x*x/(2*z)) - Thực hiện trong ngoặc trước; ngoài ngoặc sau. Nhân, chia, chia nguyên, chia lấy dư trước; cộng trừ sau. 3. Suy nghĩ và trả lời. Hàm trị tuyệt đối, hàm căn bậc hai, hàm sin, hàm cos. - Quan sát tranh vẽ, nghiên cứu sách giáo khoa và lên bảng điền tranh. - Suy nghĩ, lên bảng trả lời. (-b+sqrt(b*b-4*a*c))/(2*a) 3. Suy nghĩa và trả lời. - Gọi là biểu thức quan hệ. - Ví dụ: 2*x < y - Cấu trúc chung: <BT1> <phép toán qh> <BT2> + Tính giá trị biểu thức. + Thực hiện phép toán quan hệ. + Kiểu logic. 4. Chú ý theo dõi dẫn dắt của giáo viên và suy nghĩ để trả lời. - Ví dụ: (A>B) or ((X+1)<Y) và (5>2) and ((3+2) <7). - Biểu diễn trong ngôn ngữ lập trình: (5<=x) and (x<=11). + Thực hiện các biểu thức quan hệ. + Thực hiện phép toán logic. + Kiểu logic. - Học sinh suy nghĩ và trả lời bằng cách điền vào bảng. |
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN | HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH |
| - Giới thiệu một ví dụ về lệnh gán trong Pascal như sau: x := 4+8; - Giải thích: Lấy 4 cộng 8, đem kết quả đặt vào x. Ta được X=12. - Hỏi: Hãy cho biết chức năng của lệnh gán? - Yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa và cho biết cấu trúc chung của lệnh gán trong ngôn ngữ Pascal. - Hãy cho một ví dụ để tính nghiệm của phương trình bậc hai. - Giới thiệu thêm ví dụ: Cho chương trình Var i,z:integer; Begin z:=4; i:=6: z := z - 1; i := i+1; writeln(‘i=’,i); writeln(‘z=’,z); readln; End. - Hỏi: Chương trình in ra màn hình giá trị bằng bao nhiêu? - Thực hiện chương trình để học sinh kiểm nghiệm kết quả tự suy luận. | - Quan sát ví dụ và suy nghĩ để trả lời. + Tính giá trị của biểu thức. + Gán giá trị tính được vào tên một biến. <tên_biến>:=<biểu_thức>; x:=(-b+sqrt(b*b-4*a*c))/(2*a); - In ra màn hình: z=3 và i=7. - Quan sát kết quả của chương trình. |
1. Những nội dung đã học
- Các phép toán trong Turbo Pascal: số học, quan hệ và logic.
- Các biểu thức trong Turbo Pascal: số học, quan hệ và logic.
- Cấu trúc lệnh gán trong Turbo Pascal: tên_biến := biểu_thức;
2. Câu hỏi và bài tập về nhà
- Làm các bài tập 5, 6, 7, 8, sách giáo khoa, trang 35-36.
- Xem phụ lục A, sách giáo khoa trang 121: Một số phép toán thường dùng và giá trị phép toán logic.
