giáo án Một số khái niệm cơ bản, tin học 12

[Văn Học]

Tiết 1:

CHƯƠNG I: KHÁI NIỆM VỀ HỆ CƠ SỞ DỮ LIỆU

§1: MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN (Tiết 1)​

I - MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU:

1. Kiến thức:

- Học sinh cần biết được các vấn đề thường phải giải quyết trong một bài toán quản lí và sự cần thiết phải có CSDL.

- Biết vai trò của CSDL trong học tập và cuộc sống.

2. Kĩ năng:

- Chưa đòi hỏi biết các thao tác cụ thể.

II - CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:

1. Chuẩn bị của GV:

- Máy vi tính và máy chiếu Projector dùng để giới thiệu các hình vẽ.

- Sách giáo khoa, sách giáo viên.

- Một CSDL Quanli_HS trong đó có 2 bảng HOC_SINH và DIEM.

2. Chuẩn bị của HS:

- Sách giáo khoa.

III – HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC

1. Ổn định tổ chức lớp

Lớp​	Ngày dạy​	Sĩ số​	Họ tên học sinh vắng​	Ghi chú​

2. Kiểm tra bài cũ: không (giới thiệu chương trình tin học 12)

3. Nội dung bài mới

Hoạt động 1: Tìm hiểu một số bài toán quản lí:

a) Mục tiêu:

- Giúp HS thấy được một số bài toán quản lí trong thực tiễn.

- Bước đầu thấy được sự cần thiết phải có CSDL.

b) Các bước tiến hành:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN​	HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH​	THỜI GIAN​
- Diễn giải: để quản lí HS trong trường, ta phải có sổ Học bạ. Trong học bạ thường có các thông tin sau: Họ và tên, ngày sinh, giới tính, địa chỉ, đoàn viên, điểm tổng kết các môn học và rèn luyện đạo đức. Việc tìm 1 HS có điểm trung bình môn Tin ³ 8.0 sẽ mất nhiều thời gian. Để thuận tiện cho việc tìm kiếm ta có thể lập 1 bảng như sau: - Giới thiệu bảng 1: Trong đó ứng mỗi hàng, ta ghi thông tin về 1 HS. Mỗi bảng như vậy gọi là hồ sơ lớp học. - Yêu cầu HS tìm thêm nhiều VD tương tự. - Yêu cầu HS đặt ra các câu hỏi có thể gặp trong các bài toán quản lí đó. - Đặt câu hỏi để HS trả lời: Lợi ích từ việc lập các bảng đó ? - Chốt lại 2 ý: + Trong thực tế có rất nhiều bài toán quản lí. + Do có nhiều người cùng khai thác dữ liệu và mỗi người có yêu cầu và nhiệm vụ riêng nên các câu hỏi đặt ra là rất đa dạng.	- Chú ý theo dõi diễn giải của GV. - Quan sát bảng dữ liệu trên bảng. - Tìm VD: Trong 1 khách sạn, người ta thường quản lý khách hàng qua các thông tin sau: Họ và tên, Số CMND, số phòng thuê, ngày đến, ngày đi, đơn giá phòng... Các thông tin này được lập thành 1 bảng, trong đó mỗi cột ứng với một thông tin cần quản lí và mỗi dòng ứng với 1 khách hàng. - Suy nghĩ và trả lời: + Tìm những khách hàng trả phòng ngày 20/11/2007. + Tìm những HS nam có điểm Văn ³ 8.0 - Tìm thông tin nhanh chóng. Xếp loại HS trong lớp dễ dàng.	​

Hoạt động 2: Tìm hiểu các công việc thường gặp khi xử lí thông tin của một tổ chức:

a) Mục tiêu:

- Học sinh biết được các thao tác trên một bảng dữ liệu.

- Phân nhóm được các thao tác để biết được các công việc chung khi xử lí thông tin của một tổ chức.

b) Nội dung:

- Tạo lập hồ sơ:

+ Xác định chủ thể quản lí. VD trong bảng 1: chủ thể quản lí là Học sinh.

+ Xác định cấu trúc hồ sơ. VD trong bảng 1: hồ sơ gồm có 11 cột.

+ Thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau và lưu trữ theo cấu trúc đã xác định.

- Cập nhật hồ sơ:

+ Sửa chữa hồ sơ là việc thay đổi một số thông tin trong hồ sơ khi chúng không còn đúng nữa.

+ Bổ sung thêm cá thể vào hồ sơ.

+ Xoá khỏi hồ sơ một cá thể.

- Khai thác hồ sơ:

+ Sắp xếp hồ sơ theo một tiêu chí nào đó để phù hợp với yêu cầu quản lí của tổ chức.

+ Tìm kiếm là việc tra cứu thông tin có sẵn trong hồ sơ thoả mãn một số điều kiện nào đó.

+ Thống kê là cách khai thác hồ sơ dựa trên tính toán để đưa ra các thông tin đặc trưng, không có sẵn trong hồ sơ.

+ Lập báo cáo là việc sử dụng các kết quả tìm kiếm, thống kê, sắp xếp các đối tượng để tạo lập một hồ sơ mới có nội dung và cấu trúc khuôn dạng theo một yêu cầu cụ thể nào đó.

c) Các bước tiến hành:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN​	HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH​	THỜI GIAN​
- Trở lại VD về hồ sơ lớp học, GV chỉ ra một số thao tác trong quá trình quản lí hồ sơ lớp học như: bổ sung thêm HS, thay đổi đoàn viên... và yêu cầu HS chỉ ra thêm một số thao tác khác. - Yêu cầu HS tham khảo SGK để nhóm các thao tác thành từng nhóm. - Chia lớp thành 3 nhóm, phát 3 nhóm phiếu cho 3 nhóm, yêu cầu từng HS điền các thao tác vào từng nhóm. - Gọi đại diện của mỗi nhóm lên đọc phiếu trả lời và cho HS dưới lớp nhận xét. + Hỏi: các bài toán quản lí đã nêu ở mục 1 có các thao tác tương tự như vậy không ? - Chốt lại: bất kỳ bài toán quản lí nào cũng có một số thao tác phải thực hiện: + Tạo lập hồ sơ. + Cập nhật hồ sơ (thêm, xoá, sửa). + Khai thác hồ sơ (sắp xếp, thống kêm tìm kiếm, báo cáo...). - Đưa ra 2 bài toán trong thực tế: + Liệt kê tất cả HS có điểm TB các môn học ³ 6.5. + Hiển thị tất cả HS có điểm TB của một môn học bất kỳ £ 2.0. + Hỏi: nhà trường cần các thông tin này để làm gì ? - Khái quát: để lập các kế hoạch tiếp theo và ra các quyết định.	- Thảo luận để tìm ra các thao tác có thể như: xoá bớt HS, tìm HS có điểm Tin học cao nhất, tính điểm TB các môn học... - Đọc SGK. - Điền phiếu trả lời. - Nhận xét trả lời của các bạn. - Có. - Chú ý theo dõi và ghi nhớ. - Theo dõi VD. + Khen thưởng những HS có học lực khá. + Có kế hoạch bồi dưỡng cho những HS yếu kém.	​

4. Củng cố.

Những nội dung đã học:

- Trong thực tế có rất nhiều bài toán quản lí và sự cần thiết phải có CSDL.

- Các công việc thường gặp khi xử lí thông tin của một tổ chức.

5. Hướng dẫn về nhà

- Trả lời câu hỏi 1 SGK trang 16 và nghiên cứu ý a phần 3 của bài.

 

[Văn Học]

Tiết 2:

§1: MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN (Tiết 2)​

I - MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU:

1. Kiến thức:

- Biết khái niệm CSDL và hệ quản trị CSDL.

- Biết các mức thể hiện của CSDL.

2. Kĩ năng:

- Chưa đòi hỏi biết các thao tác cụ thể.

II - CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:

1. Chuẩn bị của GV:

- Máy vi tính và máy chiếu Projector dùng để giới thiệu các hình vẽ.

- Sách giáo khoa, sách giáo viên.

- Một CSDL Quanli_HS trong đó có 2 bảng HOC_SINH và DIEM.

2. Chuẩn bị của HS:

- Sách giáo khoa.

III - HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC:

1. Ổn định tổ chức lớp

Lớp​	Ngày dạy​	Sĩ số​	Họ tên học sinh vắng​	Ghi chú​

2. Kiểm tra bài cũ

? Thế nào là cập nhập và cập nhật

? Sự khác biệt giữa cập nhật và cập nhập

3. Nội dung bài mới

Hoạt động: Tìm hiểu khái niệm CSDL và hệ quản trị CSDL:

a) Mục tiêu:

- Học sinh nắm được 2 khái niệm: CSDL và hệ quản trị CSDL.

- Phân biệt được CSDL và hệ quản trị CSDL.

b) Nội dung:

- Một CSDL (Database) là một tập hợp các dữ liệu có liên quan với nhau, chứa thông tin của một tổ chức nào đó được lưu trữ trên các thiết bị nhớ để đáp ứng nhu cầu khai thác thông tin của nhiều người dùng với nhiều mục đích khác nhau.

- Phần mềm cung cấp môi trường thuận lợi và hiệu quả để tạo lập, lưu trữ, khai thác thông tin của CSDL được gọi là hệ quản trị CSDL (Database Managerment System).

- Người ta dùng thuật ngữ hệ CSDL để chỉ một CSDL cùng với hệ quản trị CSDL quản trị và khai thác CSDL đó.

- Để lưu trữ và khai thác thông tin bằng máy tính cần phải có:

+ CSDL.

+ Hệ quản trị CSDL.

+ Các thiết bị vật lí.

+ Ngoài ra còn có các phần mềm ứng dụng được xây dựng dựa trên hệ quản trị CSDL để việc khai thác CSDL trở nên thuận tiện hơn, đáp ứng các yêu cầu đa dạng của người dùng.

c) Các bước tiến hành:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN​	HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH​	THỜI GIAN​
- Giới thiệu bảng 1 và gợi ý để HS đưa ra một số câu hỏi trong thực tế: + Tổ trưởng quan tâm đến thông tin gì ? + Bí thư CĐ quan tâm đến thông tin gì ? + GVCN lớp quan tâm đến thông tin gì ? + Hiệu trưởng quan tâm đến thông tin gì ? - Diễn giải: trong thực tế các câu hỏi thường gặp rất đa dạng. + Hỏi: hãy cho biết vì sao lại có sự đa dạng đó ? - Diễn giải: để đáp ứng yêu cầu khai thác thông tin về một tổ chức nào đó, phải tổ chức thông tin thành 1 hệ thống với sự trợ giúp của máy tính điện tử. Với tốc độ xử lí nhanh, máy tính trợ giúp đắc lực cho con người trong việc lưu trữ, khai thác thông tin một cách nhanh chóng và chính xác. - Giới thiệu khái niệm CSDL. + Hỏi: khi nào thì hồ sơ lớp trong mục 1 được gọi là một CSDL ? + Hỏi: việc tổ chức lưu trữ các bảng trên các thiết bị nhớ có lợi gì hơn so với lưu trữ trên giấy ? - Diễn giải: để tạo lập, lưu trữ và cho phép nhiều người có thể khai thác CSDL cần có các hệ thống chương trình để người dùng giao tiếp với CSDL. - Giới thiệu khái niệm hệ QT CSDL. - Chiếu hình 3 SGK trang 9 lên bảng và yêu cầu HS giải thích hình. + Hỏi: để khai thác thông tin từ CSDL bằng máy tính cần phải có những yếu tố nào ?	- Quan sát và theo dõi. + Có bao nhiêu học sinh trong tổ. + Có bao nhiêu đoàn viên trong CĐ. + Lớp có bao nhiêu HS ? Bao nhiêu đoàn viên ? Điểm TB của mỗi HS ? + Có bao nhiêu HS giỏi, khá, TB, yếu... + Do có nhiều người cùng khai thác dữ liệu và mỗi người có yêu cầu, nhiệm vụ riêng. - Theo dõi và ghi nhớ khái niệm. + Khi hồ sơ đó được tổ chức lưu trữ trên các thiết bị nhớ và được nhiều người cùng khai thác. + Có thể sử dụng các lệnh để thực hiện cập nhật và khai thác nhanh hơn, thuận tiện hơn và hiệu quả hơn. - Chú ý theo dõi. - Ghi nhớ khái niệm. - Hệ CSDL có 2 phần chính là CSDL và hệ QT CSDL, ngoài ra còn có phần mềm ứng dụng khai thác CSDL. Hệ QT CSDL là một môi trường để các phần mềm ứng dụng khai thác CSDL tác động lên CSDL. + CSDL. + Hệ QT CSDL. + Các thiết bị vật lí. + Các phần mềm ứng dụng.	​

4. Củng cố.

- Khái niệm CSDL và hệ quản trị CSDL.

5. Hướng dẫn về nhà:

- Trả lời câu hỏi 2 SGK trang 16 và nghiên cứu ý d phần 3 của bài.

 

[Văn Học]

Tiết 3:

§1: MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN (Tiết 3)​

I - MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU:

1. Kiến thức:

- Biết được các yêu cầu cơ bản đối với hệ CSDL.

- Nắm được một số ứng dụng của hệ CSDL.

2. Kĩ năng:

- Chưa đòi hỏi biết các thao tác cụ thể.

II - CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:

1. Chuẩn bị của GV:

- Máy vi tính và máy chiếu Projector dùng để giới thiệu các hình vẽ.

- Sách giáo khoa, sách giáo viên.

- Một CSDL Quanli_HS trong đó có 2 bảng HOC_SINH và DIEM.

2. Chuẩn bị của HS:

- Sách giáo khoa.

III - HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC:

1. Ổn định tổ chức lớp

Lớp​	Ngày dạy​	Sĩ số​	Họ tên học sinh vắng​	Ghi chú​

2. Kiểm tra bài cũ

? Nêu khái niệm về CSDL và Hệ QTCSDL

? Sự khác biệt giữa cập nhật và cập nhập

3. Nội dung bài mới

Hoạt động: Tìm hiểu một số ứng dụng của hệ CSDL:

a) Mục tiêu:

- Học sinh biết được sự đa dạng trong ứng dụng của CSDL, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, xã hội, giáo dục và y tế...

- Học sinh biết được việc ứng dụng CSDL đã đem lại sự thay đổi gì; trong các hoạt động con người vẫn đóng vai trò quyết định; có nhiều mức ứng dụng hệ CSDL.

b) Nội dung:

- Các cơ sở giáo dục cần có CSDL để quản lí thông tin người học, môn học, kết quả học tập...

- Các cơ sở kinh doanh cần có CSDL quản lí thông tin về khách hàng, về sản phẩm...

- Các cơ sở sản xuất cần có CSDL quản lí thông tin về sản phẩm trong nhà máy, hàng tồn kho, đơn đặt hàng...

- Các ngân hàng cần có CSDL quản lí thông tin về tài khoản, khoản vay và các giao dịch hàng ngày...

- Các hãng hàng không cần có CSDL quản lí các chuyến bay, việc đăng ký vé...

c) Các bước tiến hành:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN​	HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH​	THỜI GIAN​
- Nêu yêu cầu của hoạt động: Hãy kể tên các đơn vị, các cơ sở sản xuất cần có CSDL để quản lí hoạt động trong đơn vị. Kể tên các chủ thể cần quản lí. Khuyến khích chọn các cơ sở có trên địa bàn sinh sống, khác SGK. - Phát giấy cho từng HS và yêu cầu điền thông tin HS biết được, càng nhiều càng tốt. Thông báo sẽ chấm điểm cho 3 HS kể được đúng nhiều nhất. - Thu phiếu của cả lớp. Chọn ra những phiếu có nhiều thông tin đúng để đọc trước lớp. Cho HS cả lớp đánh giá bài làm của bạn. - GV bổ sung thêm để có được nhiều ứng dụng phong phú. - Yêu cầu cả lớp đối chiếu với đáp án và thống nhất cho điểm. + Hỏi: Việc ứng dụng hệ CSDL đã mang lại thay đổi gì ? Lợi ích gì cho các đơn vị ? + Hỏi: Khi có CSDL, có cần đến con người nữa không ?	- Theo dõi yêu cầu của GV. - Suy nghĩ, điền thông tin vào phiếu: + Các nhà ga cần có CSDL quản lí đăng ký vé hành khách, các chuyến tàu sử dụng đường ray. + Các công ty viễn thông cần có CSDL quản lí tài khoản khách hàng. - Thực hiện đánh giá các bài làm của bạn. - Theo dõi và ghi nhớ. - Không mất thời gian tìm kiếm, tính toán, có nhiều thời gian để làm việc khác. - Con người vẫn đóng vai trò quyết định.	​

4. Củng cố.

- Một số ứng dụng của hệ CSDL

5. Hướng dẫn về nhà:

- Trả lời câu hỏi 3, 4 SGK trang 16. Xem trước bài học Hệ quản trị CSDL.