giáo án Những câu hát than thân- Ngữ văn 7

[Giáo án văn học]

Tiết 13: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN

A- MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

1. Kiến thức: Nắm được nội dung, ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của những bài ca dao than thân.

2. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng đọc, cảm nhận ca dao

3. Thái độ: Giáo dục tình yêu thương nhân đạo

B-CHUẨN BỊ :

1. Giáo viên : Soạn GA, cuốn “ Bình giảng văn học ”

2. Học sinh : Soạn bài

C – PHƯƠNG PHÁP

Thuyết trình, phát vấn, nhóm học tập......

D- TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC:

1. Ổn định tổ chức:

2. Kiểm tra bài cũ:

? Đọc thuộc lòng 2 bài ca dao về tình yêu quê hương, đất nước, con người? Tình cảm chung được thể hiện trong 2 bài ca dao là gì ? Em có nhận xét gì về thể thơ trong 2 bài ca dao này ?

3.Bài mới:

Hoạt động của GV và HS

Nội dung kiến thức

-GV hướng dẫn cách đọc thể lục bát,giọng điệu tha thiết, phấn chấn GVđọc mẫu, gọi hs đọc -> Nêu nhận xét -Yêu cầu HS tìm hiểu chú thích (SGK). - GV gọi HS đọc bài ca dao 2. ?Bài ca dao 2 là lời của ai ? Em có nhận xét gì về cấu trúc bài ca dao ? -Em hiểu cụm từ “thương thay” như thế nào?Hãy chỉ ra ý nghĩa của sự lặp lại cụm từ này ? ? Theo em con tằm cái kiến là hình ảnh của ai mà dân gian tỏ lòng thương cảm? Theo em trong bài ca dao này con hạc có ý nghĩa gì ? H: +Lánh : Tìm nơi ẩn náu + Đường mây : Từ ước lệ chỉ không gian phóng khoáng, nhàn tản - Có thể hình dung ntn về nỗi khổ của con quốc trong bài ca dao ? H:+ Quốc giữa trời : Gợi hình ảnh của sinh vật nhỏ nhoi ,cô độc giã không gian rộng lớn + Kêu ra máu : đau thương , khắc khoải , tuyệt vọng ? Bài ca dao có sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó ? - Đọc bài 3 - Bài 3 nói về ai? - Hình ảnh so sánh của bài này có gì đặc biệt? GV : gt trái bần : tròn, dẹt, có vị chua chát => tầm thường ? Từ hình ảnh so sánh “ Thân em như trái bần trôi ,, em hiểu gì về thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa? GV : Hình ảnh so sánh trái bần gợi sự liên tưởng đến thân phận người nghèo khó. “Gió dập sóng dồi” xô đẩy, quăng quật trên sông nước mênh mông không biết “tấp vào đâu”. - Cụm “thân em,, gợi cho em suy nghĩ gì ?- Qua đây em thấy cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến như thế nào? GV : Cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến cũ phải chịu nhiều đau khổ, đắng cay. Họ hoàn toàn lệ thuộc vào hoàn cảnh, họ không có quyền tự mình quyết định cuộc đời mình, xã hội phong kiến luôn nhấn chìm họ.

II- Đọc và tìm hiểu chung: 1. Đọc : 2. Chú thích : II.Đọc- hiểu văn bản : 1. Bài 2: Thương thay thân phận con tằm... .............. lũ kiến tí ti .......... .............. hạc lánh đường mây... ............. con cuốc giữa trời .... * Lời người lao động thương cho thân phận những người khốn khổ và cũng cho chính mình *Gồm 4 cặp câu lục bát (ẩn dụ ) *Thương thay: tiếng than ( thương cảm,xót xa) cho cuộc đời cay đắng nhiều bề của người nông dân *4 câu thơ đầu: Thân phận của con tằm và cuộc đời lũ kiến nhỏ bé suốt đời ngược xuôi , làm lụng vất vả nhưng hưởng thụ ít -> Tượng trưng cho con người nhỏ nhoi, yếu đuối, cuộc đời khó nhọc, vất vả nhưng chịu đựng và hy sinh * 4 câu thơ tiếp : Thương thay …. Thương thay …. - Hạc : Cuộc đời phiêu bạt,lận đận - Quốc : Nỗi oan trái, tuyệt vọng => Mượn hình ảnh con có, con quốc để nói tới tiếng kêu thương về nỗi oan trái không được lẽ công bằng soi tỏ -> Điệp từ được lặp lại 4 lần,gắn với 4 số phận khác nhau - Tô đậm mối thương cảm, xót xa cho cuộc đời cay đắng nhiều bề của người lao động. 3- Bài 3: Thân em như trái bần trôi Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu. =>Hình ảnh so sánh . gợi số phận chìm nổi, lênh đênh, vô định của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. - Thân em gợi sự tội nghiêp ,cay đắng, thương cảm Bài ca là lời của người phụ nữ than thân cho thân phận bé mọn, chìm nổi,trôi dạt,vô định III. Tổng kết: Ghi nhớ (SGK) 1. Nghệ thuật: - Sử dụng thể thơ lục bát - Sử dụng hình ảnh so sánh , ẩn dụ mang tính truyền thống 2. Nội dung: - Diễn tả cuộc đời, thân phận con người trong xã hội cũ. - Ngoài ý nghĩa than thân còn có ý nghĩa phản kháng. * Ghi nhớ: SGK(49) *Luyện tập: Tìm những bài ca dao có nội dung than thân tương tự . Thân em như con hạc đầu đình Muốn bay chẳng cất nổi mình mà bay. Thân em như con cá rô thia Ra sông mắc lưới vào đìa mắc câu. Khổ như tui đây mới ra thậm khổ Lên non đốn củi gặp chỗ đốn rồi Xuống sông gánh nước gặp chỗ cát bồi khe khô.

4. Củng cố, hướng dẫn:Đọc lại 2 bài ca dao

Soạn bài : Những câu hát châm biếm.