giáo án Những câu hát về tình yêu quê hương đất nước con người- ngữ văn 7

[Giáo án văn học]

Tiết 10:Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG ĐẤT NƯỚC - CON NGƯỜI

A- MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

Giúp HS:

1/ Kiến thức: Nắm được nội dung, ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của những bài ca dao có chủ đề: tình yêu quê hương, đất nước, con người; Thuộc những bài ca dao trong văn bản và biết thêm một số bài thuộc hệ thống của chúng.

2/ Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng đọc, cảm nhận ca dao.

3/ Thái độ: Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, con người.

B- CHUẨN BỊ:

GV: Soạn giáo án

HS : Soạn trước bài

C – PHƯƠNG PHÁP

Thuyết trình, phát vấn, nhóm học tập......

D- TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC:

1. Ổn đinh tổ chức:

2. Kiểm tra bài cũ:

? Thế nào là ca dao - dân ca? Phân tích bài 1,4?

-Yêu cầu:

+ Bài 1: Có sử dụng hình ảnh so sánh ví von quen thuộc để nói lên công cha, nghĩa mẹ thật vô cùng to lớn. Qua đó để nhắc nhở con cái phải có nghĩa vụ chăm sóc và phụng dưỡng cha mẹ.

+ Bài 4: Sử dụng hình ảnh so sánh để diễn tả sự gắn bó gần gũi của tình anh em. Qua đó nhắc nhở anh em phải biết đoàn kết, nương tựa vào nhau để cha mẹ vui lòng.

3. Bài mới:

Cùng với tình cảm gia đình thì tình yêu quê hương, đất nước, con người cũng là chủ đề lớn của ca dao - dân ca, xuyên thấm trong nhiều câu hát. Những bài ca thuộc chủ đề này rất đa dạng, có những cách diễn đạt riêng, nhiều bài thể hiện rất rõ màu sắc địa phương. Tiết học này sẽ giới thiệu với chúng ta 2 bài ca dao về tình yêu quê hương, đất nước, con người

Hoạt động của GV và HS

Nội dung kiến thức

GV : Hướng dẫn đọc : giọng ấm áp, tươi vui, biểu hiện tình cảm thiết tha, gắn bó. GV đọc- HS đọc - nhận xét. HS đọc chú thích. Gọi 1hs nam, 1hs nữ đọc bài ca dao 1 ? Nhận xét về bài 1, em đồng ý với ý kiến nào : a,b,c,d – sgk-39 ? a- Bài ca là lời của một người và chỉ có một phần. b- Bài ca có 2 phần: phần đầu là câu hỏi của chàng trai, phần sau là lời đáp của cô gái. c- Hình thức đối đáp này có rất nhiều trong ca dao- dân ca. ? Những địa danh nào được nhắc tới trong lời đối đáp ? ? Vì sao, chàng trai, cô gái lại dùng những địa danh với những đặc điểm từng địa danh như vậy để hỏi - đáp? G : Hỏi - đáp về... là hình thức để đôi bên thử sức, thử tài nhau về kiến thức địa lí, lịch sử của đất nước. Những địa danh mà câu đố đặt ra ở vùng Bắc Bộ. Những địa danh đó vừa mang đặc điểm địa lí tự nhiên vừa có dấu vết lịch sử, văn hoá tiêu biểu. HS đọc 2 câu thơ đầu bài 4. ? Hai dòng thơ đầu có cấu trúc đặc biệt về từ ngữ : + Phần đầu của 2 câu đầu, các điệp từ, đảo ngữ ở đây như muốn thể hiện, đứng ở phía nào nhìn, ngắm cũng thấy cánh đồng rộng lớn mênh mông. + Phần cuối của 2 câu đầu, tác giả đảo lại nhóm từ “mênh mông... – bát ngát...” để thể hiện cảm xúc dạt dào trước không gian bao la.) HS đọc 2 câu cuối. - Phân tích hình ảnh cô gái trong 2 câu cuối bài ? G : Hình ảnh so sánh cô gái dưới ánh nắng ban mai được miêu tả như “chẽn lúa đòng đòng”là lúa mới trổ bông, hạt còn ngậm sữa, gợi sự.... - Bài 4 là lời của ai? Người ấy muốn biểu hiện tình cảm gì? H : Lời của cô gái đi thăm đồng bày tỏ tình yêu ruộng đồng. Cũng có thể là lời của chàng trai muốn bày tỏ tình cảm với cô gái

I. Đọc –tìm hiểu chung 1. Đọc : 2. Chú thích : 3. Tìm hiểu chung : + Nội dung: Tình yêu quê hương, đất nước: yêu mến, ngợi ca,tự hào + NT: Sử dụng thể thơ lục bát biến thể - Hình thức hát đối đáp II.Đọc –hiểu văn bản 1- Bài 1: + Phần đầu : Lời người hỏi (Phần đối) - Ở đâu năm cửa nàng ơi Sông nào sáu khúc.................. + Phần sau : Lời người đáp ( Phần đáp) - Thành Hà Nội năm cửa chàng ơi Sông Lục đầu sáu khúc........... => Hình thức hát đối đáp,trai gái giao duyên,tỏ tình,đo trí ,đua tài * Câu hỏi của chàng trai: Hỏi về địa danh: Thành năm cửa,sông Lục Đầu, sông Thương, núi Tản Viên… Nhận xét: Cách hỏi chọn,gợi ra những đặc điểm riêng, tiêu biểu của từng địa danh để hỏi Đặc điểm về địa lí tự nhiên Đặc điểm có dấu vết của lịch sử, văn hoá nổi bật. Là những nơi nổi tiếng nhiều thời, cảnh sắc đa dạng => Gợi truyền thống lịch sử, văn hóa dân tộc => Chàng trai là một người am hiểu về quê hương,xứ sở( lịch sử văn hoá) * Lời đáp của cô gái: - Hà thành năm cửa - Sông Lục Đầu -sáu khúc - Núi tản……. + Nhận xét về lời đáp: Câu trả lời sắc sảo thông minh,thể hiện sự hiểu biết đầy đủ, sâu sắc về địa lí, lịch sử, văn hoá của những địa danh trên quê hương đất nước - Yêu mến tự hào vẻ đẹp quê hương ,đất nước -Biết chia sẻ yêu mến tự hào về quê hương đất nước =>Hỏi - đáp để bày tỏ sự hiểu biết về về kiến thức địa lí, lịch sử . Thể hiện niềm tự hào, tình yêu đối với quê hương đất, nước giàu đẹp. 4 - Bài 4: Hai câu đầu: Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng... Đứng bên tê đòng, ngó bên ni đồng... +Cách diễn đạt đặc biệt : ( 2 câu đầu) - Thơ lục bát phá thể thành câu dài, điệp ngữ, đảo ngữ và phép đối xứng. ->Gợi sự rộng lớn mênh mông trù phú, xanh tươi tràn đầy sức sống của cánh đồng và tình yêu mến tự hào về vẻ đẹp của làng quê Hai câu sau: Thân em như chẽn lúa.... Phất phơ dưới ngọn nắng hồng.... - Hình so sánh miêu tả vẻ đẹp của cô gái ->Gợi sự trẻ trung, hồn nhiên và sức sống đang xuân của cô thôn nữ đi thăm đồng. =>Tình yêu ruộng đồng và tình yêu con người. GV: Vẻ đẹp cánh đồng quê, vẻ đẹp của sắc trời hương đất như đã kết tinh trong vẻ đẹp của người con gái- là 1 trong những người đã làm nên vẻ đẹp của cánh đồng lúa quê hương. Đó cũng là tiếng hát tự hào, chan chứa niềm yêu đất nước, quê hương của con người. III.Tổng kết: 1.Nghệ thuật: -Hình thức hát đối đáp - Lục bát biến thể - Biện pháp nghệ thuật quen thuộc: so sánh 2. Nội dung: Tình yêu mến tự hào,,sự gắn bó đối với quê hương xứ sở - Quê hương mình rất tươi đẹp,tự hào với truyền thống văn hoá,lịch sử. -Yêu mến về vẻ đẹp của làng quê và vẻ đẹp của cô thôn nữ. * Luyện tập:Em có nhận xét gì về thể thơ trong 2 bài ca dao 1 và 4

4. Củng cố, hướng dẫn :Học thuộc những bài ca dao về tình yêu quê hương đất nước