Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh, ngữ văn 9

[Văn Học]

Tuần 2 - Tiết 9:

SỬ DỤNG YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH​

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức

- Củng cố kiến thức đã học về VB thuyết minh và văn miêu tả.

- Nắm cách thức đưa yếu tố miêu tả vào bài văn TM

2. Kỹ năng

- Rèn luyên kỹ năng sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh.

3. Thái độ

- Giáo dục cho học sinh giao tiếp đúng tiếng việt và có văn hoá.

4. Năng lực

- Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự học, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ

II. CHUẨN BỊ

1. Giáo viên

- Nghiên cứu tài liệu, chuẩn bị KHDH, MC, bảng phụ, bút dạ...

2. Học sinh

- Đọc bài: Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh và thực hiện yêu cầu:

- Đọc ví dụ và trả lời các câu hỏi

- Chuẩn bị bài tập 1 và 2 trong SGK

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC

1. Tổ chức (1’)

Lớp​	Sĩ số​	Học sinh vắng​	Ngày giảng​	Điều chỉnh​
9A1​	42​	​	31/8/2019​	​
9A2​	42​	​	30/8/2019​	​
9A3​	42​	​	30/8/2019​	​

2. Kiểm tra kiến thức cũ(3’)

? Những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản thuyết minh là gì ?

3.Bài mới

Hoạt động của thầy	HĐ của trò	Nội dung bài học
Hoạt động 1: Khởi động (2 phút):​ Quan sát một đoạn văn TM trên MC và giới thiêu vào bài…	Hoạt động chung​
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới (20’)​
(20’): Tổ chức cho học sinh tìm hiểu việc sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh * Gọi h/s đọc văn bản: 2 h/sđọc ? Nhan đề của văn bản có ý nghĩa gì ? - Nhấn mạnh vai trò của cây chuối đối với đồi sống vật chất và tinh thần của người Việt Nam từ xưa tới nay. GV cho HS thảoluận theo bàn: ? Đối tượng TM trong văn bản là gì? ? Nội dung TM gồm những gì? ? Tác giả đã TM bằng những PP nào? ? Trong văn bản trên, hãy chỉ ra các câu TM về đặc điểm tiêu biểu của cây chuối? Đ1: Câu 1,3,4: GT về cây chuối với những đặc tính cơ bản: Loài cây ưa nước, phát triển rất nhanh Đ2: Câu 1: Nói về tính hữu dụng của cây chuối: là thức ăn thực dụng từ thân ® lá, từ gốc ® hoa quả Đ3: G/thiệu quả chuối, các loại chuối và công dụng : Chuối chín để ăn; chuối xanh để chế biến thức ăn; chuối để thờ cúng ...) ? Tìm các yếu tố miêu tả trong những câu văn TM về cây chuối? * Cho h/sinh tìm hiểu theo từng đoạn văn: * Câu: “Đi khắp Việt Nam, nơi đâu ...tán lá xanh mướt che rợp từ vườn tược đến núi rừng” (đoạn 1) - Câu tả chuối trứng cuốc: Không phải là tròn như trứng cuốc mà khi chín vỏ chuối có những vệt lốm đốm như vỏ trứng cuốc . - Tả chuối xanh: “Chuối xanh có vị chát” - Món gỏi. ? Những yếu tố miêu tả có ý nghĩa ntn trong văn bản trên? - Sinh động, hấp dẫn đối tượng T/minh được nổi bật gây ấn tượng. ? Theo yêu cầu chung của bài văn thuyết minh, bài này có thể bổ xung những gì? - Phân loại chuối: Chuối tây (Thân cao, màu trắng quả ngắn, to); Chuối hột (Thân cao, màu tím sẫm quả ngắn, trong ruột có hột); Chuối ngự (Thân to, cao, màu sẫm, quả nhỏ); Chuối rừng (Thân to, cao, màu sẫm, quả to) ; … - Công dụng của thân chuối, lá chuối, hoa chuối: - Thân thái cho lợn ăn, phơi khô tước lấy sợi để buộc, bó; Lá chuối tươi, khô dùng để gói bánh... - Hoa chuối: Làm nộm .. GV đưa ra 1 số lưu ý khi làm văn TM kết hợp với yếu tố MT (MC) - Sử dụng MT thông qua cách dùng TN, các hình ảnh có sức gợi, cùng BPNT như SS, AD, HD, ước lệ, ... - Mục đích của MT trong TM là khơi gọi sự cảm nhận, giúp ng đọc, ng nghe hình dung về ĐTTM rõ hơn, cụ thể hơn. - Những câu văn MT nên đan xen với những câu lí giải, minh họa. GV gọi HS đọc ghi nhớ	Đọc HĐN theo HD của GV HS thảo luận Trả lời HĐCN HS trả lời HS trả lời​ Hs đọc	I. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH 1.Ví dụ Văn bản: “Cây chuối trong đời sống Việt Nam” - ĐTTM: Cây chuối trong đời sống con người VN - NDTM: Vị trí, sự phân bố, công dụng của cây chuối, giá trị của quả chuối trong đ/s SH vật chất, tinh thần - PPTM: TM kết hợp với MT cụ thể =>Yếu tố MT có tác dụng làm cho các đối tượng TM thêm nổi bật. *Lưu ý: - Hình thức diễn đạt: dùng từ có tinh hình tượng (từ láy); dùng các BPTT; dùng tục ngữ, ca dao, thơ phù hợp với ĐTTM. - MT chỉ có vai trò khơi gợi, cụ thể hơn về ĐTTM - Kết hợp đan xen hài hòa với TM 2. Ghi nhớ : (SGK/25)
Hoạt động 3: Luyện tập (15 phút)​
(15’): Tổ chức cho học sinh vận dụng kiến thức đã học để làm BT trong SGK và BT rèn kĩ năng * Gọi h/sinh đọc bài tập 1. Bổ sung y/tố m/tả vào các chi tiết trong thuyết minh: - Thân chuối có hình dáng thẳng ,tròn như cái cột trụ, mọng nước gợi cảm giác mát mẻ dễ chịu . - Lá chuối xanh rờn ưỡn cong dưới ánh trăng, thỉnh thoảng lại vẫy lên phần phật như mời gọi ai đó trong đêm khuya .... - Lá chuối khô lót ổ nằm vừa mềm mại vừa thoang thoảng mùi thơm dân dã cứ ám ảnh những kẻ tha hương ... lá chuối khô còn dùng để gói bánh.. - Quả chuối chín vàng vừa bắt mắt, mắt vừa dậy lên 1 mùi thơm ngọt ngào quyến rũ . - Bắp chuối màu phơn phớt hồng đung dưa trong gió chiều nom giống như 1 cái búp lửa kỳ diệu của thiên nhiên. - Nõn chuối màu xanh non cuốn tròn như 1 phong thư còn kín đợi gió mở ra xem. * Bài tập 2 (SGK/26) - Câu 3: “Tách ......nó có 2 cái tai” - Câu 4: “Chén của ta không có tai” - Câu 5: “Khi mời .....mà uống rất nóng” * Bài tập 3 (SGK/26) * GV : Cho h/s dùng bút chì đánh dấu những câu miêu tả? - Qua sông Hồng .....quan họ mượt mà (C1) * Đ3 - C4: Lân được trang trí rất công phu các hoạ tiết đẹp. * Đ4 - C4: Kéo co thu hút nhiều người ® tập thể ở mỗi người * Đ5 - C2: Bàn cờ là .....ký hiệu quân cờ . - Hai tướng ....được che lọng * Đ6 - Câu: “ Với khoản thời gian nhất định ....không bị cháy khê ” . * Đ7: - Câu “ Sau hiệu lệnh ....bờ sông”	Đọc Làm việc cá nhân Làm việc cá nhân HĐN theo bàn	III. LUYỆN TẬP * Bài tập 1: (SGK/26) * Bài tập 2 (SGK/26) - Chỉ ra yếu tố miêu tả trong đoạn văn * Bài tập 3 (sgk/26)
Hoạt động 4: Vận dụng (4’)​
HS làm BT 2,3 (ETĐGKT Ngữ văn 9/22) BT2: Nội dung thích hợp có thể đan xen MT là: E BT3: Sắp xếp các ý: d, a, c, e, b	HĐ CN Lên bảng
Hoạt động 5: Tìm tòi, mở rộng (HS thực hiện ở nhà – 1’)​
- Học phần ghi nhớ và đọc các văn bản đã tìm hiểu - Xem các BT đã giải; làm BT trên MC Chuẩn bị bài luyện tập theo nhóm: + Nhóm 1: Thuyết minh về hình ảnh con trâu ở làng quê VN + Nhóm 2: Thuyết minh về hình ảnh con trâu trong việc làm ruộng + Nhóm 3: Thuyết minh về hình ảnh con trâu với lễ hội + Nhóm 4: Thuyết minh về hình ảnh con trâu với tuổi thơ nông thôn	HĐ cá nhân

RÚT KINH NGHIỆM:..................................................................................................................................................................................................................................................................