giáo án Tiết 12: Từ láy

[Trần Ngọc]

Từ láy nằm trong chương trình Ngữ Văn 7 học kì 1. Qua tiết học này, các bạn học sinh biết được khái niệm về từ láy; phân biệt được từ láy toàn bộ và từ láy bộ phận; tăng thêm vốn từ về từ láy. Bên cạnh đó, các bạn học sinh thêm yêu tiếng nói dân tộc, giữ gìn vẻ đẹp của tiếng Việt trong giao tiếp, có ý thức trau dồi vốn tiếng Việt qua việc sử dụng hiệu quả từ láy.

​

Ngày soạn : .. / /2021

Ngày giảng: ....../ /2021 Tiết 12

TỪ LÁY​

1. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS

1. Kiến thức:

- Nhận diện được hai loại từ láy: Từ láy toàn bộ và từ láy bộ phận (láy phụ âm đầu và láy vần).

- Hiểu được đặc điểm về nghĩa của từ láy.

- Hiểu được giá trị tượng thanh, gợi hình, gợi cảm của từ láy.

2. Kĩ năng:

- Rèn phân tích cấu tạo từ, giá trị tu từ của từ láy trong văn bản.

- Rèn kĩ năng hiểu được nghĩa và biết cách sử dụng một số từ láy quen thuộc để tạo giá trị gợi hình, gợi cảm, để nhấn mạnh hoặc giảm nhẹ.

* Giáo dục kĩ năng sống:

- Ra quyết định, lựa chọn cách sử dụng từ láy phù hợp với thực tiễn giao tiếp của bản thân.

- Giao tiếp, trình bày suy nghĩ ý tưởng, thảo luận và chia sẻ quan điểm cá nhân về cách sử dụng từ láy.

3. Phẩm chất:

- Yêu nước, nhân ái, trách nhiệm, chăm chỉ (yêu tiếng nói dân tộc, giữ gìn vẻ đẹp của TV trong giao tiếp, có ý thức trau dồi vốn TV qua việc sử dụng hiệu quả từ láy).

4. Năng lực cần đạt:

- NL tự chủ, tự học; giao tiếp và hợp tác; giải quyết vấn đề và sáng tạo.

- NL ngôn ngữ và NL văn học (biết sử dụng ngôn ngữ qua các hành vi giao tiếp; cảm nhận cái hay của TV).

5. Các nội dung tích hợp

* Giáo dục đạo đức:

- Tôn trọng, lắng nghe và hiểu người khác; lựa chọn cách sử dụng tiếng Việt đúng nghĩa, trong sáng, hiệu quả.

→ Giáo dục các giá trị tôn trọng, trách nhiệm, trung thực, hợp tác, đoàn kết…

2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh :

Chuẩn bị của GV : SGK, SGV, tài liệu tham khảo, kế hoạch dạy học Ngữ văn 7; bảng phụ.

Chuẩn bị của Trò: Học thuộc bài cũ. Làm đủ BT. Xem lại kiến thức về từ láy: Khái niệm, phân loại; tìm hiểu nghĩa của từ láy, lấy ví dụ phân tích giá trị của những từ láy đó.

3. Phương pháp :

- Nêu vấn đề, phân tích, vấn đáp- gợi mở, hoạt động nhóm, thuyết trình, thực hành.

- Kỹ thuật: Động não, kĩ thuật phân tích ngữ liệu, trình bày 1 phút, hỏi và trả lời

4. Tiến trình giờ dạy - giáo dục:

Hoạt động của giáo viên và học sinh	Kiến thức cần đạt​
các tiếng giống nhau về p/a đầu trong đó các tiếng đều có nghĩa hoặc 1 tiếng mờ nghĩa. - Từ láy : tươi/ tắn (tiếng gốc có nghĩa). Tgốc T láy. Gv kết luận: Chú ý tránh nhầm lẫn giữa từ láy và từ ghép Hoạt động. Tìm hiểu về nghĩa của từ láy (12 phút) *Thảo luận cặp đôi -kĩ thuật động não *Chuyển giao nhiệm vụ: GV: Chiếu các VD yêu cầu hs thảo luận cặp đôi: (1) ha hả, oa oa, tích tắc, gâu gâu. (2) Lí nhí, ti hí, li ti. (3) Nhấp nhô, phạp phồng, bập bềnh ? Các từ ha hả, oa oa, tích tắc, gâu gâu đều mô phỏng điều gì? ? Các từ láy trong nhóm thứ 2, thứ 3 có đặc điểm gì chung về âm thanh, về nghĩa? *Thực hiện nhiệm vụ học tập: Hs trao đổi theo hình thức cặp đôi . GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm việc những bằng hệ thống câu hỏi gợi mở * Báo cáo kết quả : Hs trình bày miệng trước lớp. * Đánh giá kết quả thực hiện: - HS nhóm khác phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả. - GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. *Dự kiến sản phẩm: -Nhóm 1:.- Âm thanh của tiếng cười, tiếng khóc, tiếng đồng hồ kêu... gtạo nghĩa dựa vào sự mô phỏng âm thanh. gTừ tượng thanh. * Nhóm 2: Lí nhí, ti hí, li ti: - Về âm thanh: láy lại nguyên âm "i" Nguyên âm có độ mở bé nhất, âm lượng nhỏ nhất. - Về nghĩa: Biểu thị những sự vật có tính chất nhỏ bé, nhỏ nhẹ về âm thanh hoặc hình dáng. * Nhóm 3:Nhấp nhô, phập phồng, bập bềnh - Nhấp nhô : Trồi lên, lõm xuống liên tục. Phập phồng : Phồng lên xẹp xuống. Bập bềnh : Chuyển động lúc lên lúc xuống theo làn sang, làn gió. - Nghĩa; biểu hiện trạng thái phồng lên xẹp xuống luân chuyển không đều. * Kĩ thuật Động não, trình bày 1 phút *Chuyển giao nhiệm vụ: Gv yêu cầu hs làm việc cá nhân trả lời những câu hỏi sau: ? Trong nhóm này tiếng nào là tiếng gốc có nghĩa? nhấp nhô , bồng bềnh, phập phồng ? Nêu những kết luận chung về cơ chế tạo nghĩa của từ láy ? ? So sánh nghĩa của từ láy : Mềm mại, đo đỏ với nghĩa của các tiếng gốc làm cơ sở cho chúng ( mềm, đỏ ) ? ? Nghĩa của tiếng láy được tạo thành nhờ đặc điểm nào? ? Nghĩa của từ láy so với tiếng gốc có sắc thái gì ? *Thực hiện nhiệm vụ học tập: Hs làm việc cá nhân suy nghĩ trả lời câu hỏi. * Báo cáo kết quả : Hs trình bày miệng trước lớp. * Đánh giá kết quả thực hiện: HS khác nhận xét, bổ sung – GV nhận xét, đánh giá, chốt. *Dự kiến sản phẩm: 1. -Tiếng gốc, có nghĩa, đứng sau: nhấp nhô , bồng bềnh, phập phồng gcác tiếng đứng trước láy lại phụ âm đầu của tiếng gốcg TLbộ phận. 2. - Nhờ đặc điểm âm thanh của tiếng và sự hoà phối âm thanh giữa các tiếng. 3. - So với mềm thì mềm mại mang sắc thái biểu cảm rõ rệt.( bàn tay mền mại -> cảm giác dễ chịu khi sờ đến; Giọng nói mềm mại (có âm điệu uyển chuyển, nhẹ nhàng, dễ nghe) - đỏ / đo đỏ / sắc thái giảm nhẹ. xanh / xanh xanh / sắc thái giảm nhẹ hơn so với tiếng gốc. xanh / xanh xao / sắc thái nhấn mạnh hơn so với tiếng gốc. 4. - Nghĩa của các từ láy được tạo thành nhờ vào đặc điểm âm thanh của tiếng và sự hoà âm phối âm thanh giữa các tiếng. - Nghĩa của từ láy so với tiếng gốc: + sắc thái biểu cảm. + sắc thái giảm nhẹ + sắc thái nhấn mạnh. GV Kết luận: - Mềm mại: Sắc thái biểu cảm nhẹ hơn so với tiếng gốc mềm. - Đo đỏ: Sắc thái nghĩa giảm nhẹ (nhạt hơn ) so với tiếng gốc đỏ - Nghĩa của từ láy so với tiếng gốc: + sắc thái biểu cảm. + sắc thái giảm nhẹ + sắc thái nhấn mạnh Gv gọi HS đọc ghi nhớ 2	I. Các loại từ láy 1. Khảo sát ngữ liệu: SGK/41 - Đăm đămg Các tiếng lặp lại hoàn toàng láy toàn bộ - Mếu máo: lặp lại phụ âm đầu gláy bộ phân - Liêu xiêu: lặp lại phần vần -> láy bộ phận. => Có 2 loại từ láy: từ láy toàn bộ và từ láy bộ phận. + Từ láy toàn bộ: Các tiếng lặp lại hoàn toàn nhưng cũng có 1 số trường hợp tiếng đứng trước biến đổi thanh điệu hoặc phụ âm cuối: đo đỏ, tim tím. + Từ láy bộ phận: giữa các tiếng có sự giống nhau về phụ âm đầu hoặc vần: róc rách, rộn ràng. 2. Ghi nhớ: SGK / 42 * Chú ý: - Có những từ láy có sự biến đổi về thanh điệu và phụ âm cuối ® Từ láy toàn bộ. - Cần phân biệt từ láy và từ ghép đẳng lập. II. Nghĩa của từ láy 1. Khảo sát ngữ liệu. a.Tìm hiểu nghĩa từ láy *Nhóm 1:Ha hả, oa oa, tích tắc, gâu gâu g mô phỏng âmthanh gTừ tượng thanh . * Nhóm 2: Lí nhí, li ti, ti hí - Âm thanh : Láy lại nguyên âm "i" độ mở bé nhất, âm lượng nhỏ. - Nghĩa: Những sự vật, sự việc nhỏ bé, nhỏ nhẹ... Nhóm 3 Nhấp nhô, phập phồng, bập bềnh - Âm thanh: láy lại phụ âm đầu - Nghĩa: biểu thị trạng thái vận động xuống, liên tiếp. g Nghĩa của từ láy tạo thành nhờ đặc điểm âm thanh và sự hoà âm phối thanh giữa các tiếng. b.So sánh nghĩa của tiếng gốc và nghĩa của từ láy : - Mềm mại: Sắc thái biểu cảm nhẹ hơn so với tiếng gốc mềm. - Đo đỏ: Sắc thái nghĩa giảm nhẹ (nhạt hơn ) so với tiếng gốc đỏ - Nghĩa của từ láy so với tiếng gốc: + sắc thái biểu cảm. + sắc thái giảm nhẹ + sắc thái nhấn mạnh 2. Ghi nhớ: SGK /42
4.3. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP - Mục tiêu: vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các bài tập, rèn kĩ năng làm việc độc lập; rèn năng lực phân tích thông tin. - Phương pháp: vấn đáp, ,thực hành... - Kĩ thuật: Động não, trình bày 1p,... - Thời gian: 7’ - Cách tiến hành: Gv dùng phương pháp và kĩ thuật dạy học hướng dẫn hs luyện tập.
HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP: -Kĩ thuật hỏi và trả lời, động não: *Chuyển giao nhiệm vụ: Gv yêu cầu hs đọc yêu cầu bài tập và làm việc cá nhân(Bài 1, 4,5,6), Gv chia lớp làm 3 nhóm tổ chức trò chơi “ai nhanh hơn” (bài 3,4) *Thực hiện nhiệm vụ học tập: Hs làm việc cá nhân suy nghĩ làm bài tập, chơi trò chơi * Báo cáo kết quả : Hs trình bày miệng trước lớp(bài tập cá nhân), viết trên bảng (bài 2,3) * Đánh giá kết quả thực hiện: HS khác nhận xét, bổ sung – GV nhận xét, đánh giá, chốt, tuyên dương đội chiến thắng. * Dự kiến sản phẩm. Bài 1: - Từ láy toàn bộ: Bần bật, thăm thẳm, chiền chiện, chiêm chiếp. - Từ láy bộ phận: Nức nở, tức tưởi, rón rén, lặng lẽ, rực rỡ, nhảy nhót, nặng nề. BT2: - Các từ láy : lấp ló, nho nhỏ, nhức nhối, khang khác, thâm thấp, chênh chếch, anh ách. BT3: a nhẹ nhàng - nhẹ nhõm - Bà mẹ nhẹ nhàng khuyên con học tập chăm chỉ. - Nó thở phào nhẹ nhõng khi làm xong công việc được giao. b - xấu xa - xấu xí. - Mọi người đều phản đối những hành vi xấu xa của nó. - Bức tranh nó vẽ xấu xí quá ! c. - tan tành - tan tác. - Lọ hoa rơi vỡ tan tành. - Giặc đến, dân làng tan tác mỗi người một ngả. GV: Lưu ý Hs về sắc thái ý nghĩa giữa các từ g chọn cho đúng .Tránh mắc lỗi; lẫn lộn từ gần nghĩa Bài 4: * Nhỏ nhắn: Nhỏ, cân đối, dễ thương Cô ấy có dáng nhỏ nhắn, trông thật dễ thương. * Nhỏ nhặt: Nhỏ bé, vụn vặt, không đáng chú ý. Cậu đừng nghĩ những chuyện nhỏ nhặt ấy nữa.	III. Luyện tập Bài tập 1 / 43 - Tìm từ láy trong đoạn văn – phân loại. ​ Bài tập 2/ 43: Điền các tiếng láy vào trước hoặc sau các tiếng gốc để tạo từ láy Bài tập 3: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống: Hiểu nghĩa của từ, chọn nghĩa phù hợp ​ Bài tập 4: Đặt câu với 2 từ : Nhỏ nhắn, nhỏ nhặt
*HOẠT ĐỘNG 4 : VẬN DỤNG - Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức đã học giải quyết được các bài tập, các tình huống thực tiễn - Phương pháp: Nêu vấn đề -Kĩ thuật: động não, viết sáng tạo - Thời gian: 5 p - Cách tiến hành: Gv ra bài tập liên quan thực tiễn học tập, cuộc sống yêu cầu hs làm
- Kĩ thuật động não viết sáng tạo. *Chuyển giao nhiệm vụ: ? Em hãy viết đoạn văn (8-10 câu) với chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng từ láy. Gạch chân dưới từ láy đó. - GV hướng dẫn hs viết đoạn văn, gọi 2 hs lên bảng viết, các HS còn lại viết vào vở. +Hình thức: Đảm bảo yêu cầu của một đoạn văn: lùi đầu dòng 1 chữ, viết hoa chữ cái đầu tiên và kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng. Đoạn văn có câu chủ đề, các câu triển khai chủ đề và câu kết đoạn. +Nội dung: Chủ đề tự chọn, có dùng từ láy. *Thực hiện nhiệm vụ học tập: Hs làm việc cá nhân suy nghĩ viết bài. * Báo cáo kết quả : đọc bài trước lớp. * Đánh giá kết quả thực hiện: HS khác nhận xét,– GV nhận xét, đánh giá, có thể cho điểm hs. Gv cung cấp đoạn văn mẫu. * Dự kiến sản phẩm. - Đoạn văn mẫu: Khi mặt trời vừa rút sau những đỉnh núi phía tây, hoàng hôn bắt đầu buông xuống. Nắng ngày hè chỉ còn nhạt nhòa. Thành phố đượm một màu vàng óng. Lúc này đã quá giờ tan tầm, dòng người và xe cộ vẫn ngược xuôi nhưng đã thưa dần. Đường phố bớt ồn ào, nhộn nhịp. Con đường trở nên rộng lớn và thênh thang hơn. Giữa đường, ngăn cách dòng xe xuôi ngược là một bờ tường rào khoảng năm mười phân. Phía trên là hàng rào lan can sắt màu xanh biếc chạy dọc theo con đường. Hai bên vỉa hè, hàng cây si già cỗi, cành sum suê đang trầm tư ngắm chiều tà. Những cây xà cừ đang rung rinh những lá non xanh mượt. Các em nhỏ ríu rít rủ nhau đi chơi sau một ngày học tập. Các bà mẹ chuẩn bị đi chợ nấu cơm chiều. =>Từ láy : nhạt nhòa, ồn ào, nhộn nhịp, sum suê,..	? Em hãy viết đoạn văn (8-10 câu) với chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng từ láy. Gạch chân dưới từ láy đó.

*Hướng dẫn học bài, chuẩn bị bài ở nhà: (2’)

* Bài cũ:

+ Thuộc 2 ghi nhớ; Hoàn thành BT 3,4,5 ( Tra từ điển làm BT4)

* Bài mới:

- Chuẩn bị bài mới: Quá trình tạo lập văn bản

+Đọc và trả lời câu hỏi có trong bài.

+Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến nội dung bài học

5.Rút kinh nghiệm

5.1.Kế hoạch bài học và tài liệu: …………………………………………………………………………………………….

5.2. Tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh: …………………………………………………………………………………………….

5.3. Hoạt động học tập của học sinh:

…………………………………………………………………………………………….

==============&&&==============​

 

[Sơn Ca VPP]

Nếu cò file PDF trình chiếu hoặc đính kèm file word thì tốt hơn nữa.