giáo án Tiết 20- Tìm hiểu chung về văn biểu cảm- ngữ văn 7

[Giáo án văn học]

Tiết20: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM

A-MỤC TIÊU BÀI HỌC:

1. Kiến thức: - Khái niệm về văn biểu cảm

- Vai trò, đặc điểm của văn biểu cảm.

- Hai cách biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián tiếp trong văn bản biểu cảm.

2. Kỹ năng:

- Nhận biết đặc điểm chung của văn bản biểu cảm và hai cách biểu cảm trực tiếp và gián tiếp trong các văn bản biểu cảm cụ thể.

- Tạo lập văn bản có sử dụng các yếu tố biểu cảm.

3. Thái độ: Giáo dục HS nhận thức và sử dụng được văn biểu cảm trong việc bộc lộ cảm xúc

B- CHUẨN BỊ :

- Giáo viên : Chấm bài, trả bài

- Học sinh : Chữa lỗi

C – PHƯƠNG PHÁP

Thuyết trình, phát vấn, phân tích, nhóm học tập......

D- TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC:

1- Ổn định tổ chức:

2- Kiểm tra bài cũ : Bố cục thông thường của văn bản gồm có mấy phần ? Nội dung mỗi phần ?

3- Bài mới:

Đọc 1 bài ca dao mà em thích. Nêu cảm nhận của em về bài ca dao đó?

Tình cảm được gửi gắm trong bài ca dao đó chính là biểu cảm.Vậy thế nào là biểu cảm và biểu cảm có những đặc điểm gì -> bài mới .

Hoạt động của thầy - trò

Nội dung kiến thức

GV: Giải nghĩa của các yếu tố: + nhu: cần phải có, cầu: mong muốn -> nhu cầu: mong muốn có. + Biểu: thể hiện ra bên ngoài, cảm: rung động và mến phục -> biểu cảm: rung động được biểu hiện bằng lời văn, thơ. GV nhấn mạnh: nhu cầu biểu cảm là mong muốn được bày tỏ những rung động của mình thành lời văn, lời thơ. - Trong cuộc sống, có khi nào các em xúc động trước cảnh đẹp thiên nhiên hoặc 1 cử chỉ cao thượng của cha mẹ, thầy cô, bạn bè ? GV nhấn mạnh: là con người ai cũng có những phút xúc động như vậy. Nhờ nó mà các nhà văn, nhà thơ đã viết nên những tác phẩm hay, gợi ra được sự đồng cảm của người đọc. ... Hs đọc 2 câu ca dao trong sgk (71) - Mỗi câu ca dao trên thổ lộ tình cảm, cảm xúc gì ? - Người ta thổ lộ tình cảm để làm gì? (Thổ lộ tình cảm để gợi sự cảm thông, chia sẻ , gợi sự đồng cảm) - Khi nào con người cần thấy phải làm văn biểu cảm ? (Khi có những tình cảm tốt đẹp chất chứa, muốn biểu hiện cho người khác cảm nhận thì người ta có nhu cầu biểu cảm) - Thế nào là văn biểu cảm ? - Người ta thường biểu cảm bằng những phương tiện nào ? GV : văn biểu cảm còn gọi là văn trữ tình. Bao gồm các thể loại văn học như: thơ trữ tình, ca dao trữ tình, tuỳ bút... HS đọc 2 đoạn văn. - 2 đoạn văn trên biểu đạt những nội dung gì ? - GV: trong thư từ, nhật kí , người ta thường biểu cảm theo lối này. - Nội dung ấy có đặc điểm gì khác so với nội dung của văn bản tự sự và miêu tả? Cả 2 đoạn đều không kể 1 chuyện gì hoàn chỉnh, mặc dù có gợi lại những kỷ niệm. Đặc biệt là đoạn 2 tác giả sử dụng biện pháp miêu tả, từ miêu tả mà liên tưởng, gợi ra những cảm xúc sâu sắc. -> Văn biểu cảm khác tự sự và miêu tả thông thường. - Có ý kiến cho rằng: Tình cảm, cảm xúc trong văn biểu cảm phải là tình cảm, cảm xúc thấm nhuần tư tưởng nhân văn. Qua 2 đoạn văn trên em có tán thành ý kiến đó không? - Em có nhận xét gì về phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc ở 2 đoạn văn trên ? GV: 2 đoạn văn có cách biểu cảm khác nhau. Đoạn 1: biểu cảm trực tiếp. Đoạn 2 bắt đầu bằng miêu tả tiếng hát đêm khuya trên đài, rồi im lặng, rồi tiếng hát trong tâm hồn, trong tư tưởng. Tiếng hát của cô gái biến thành tiếng hát của quê hương, đất nước, của ruộng vườn, của nơi chôn rau cắt rốn. - Em hãy chỉ ra các từ ngữ và hình ảnh liên tưởng có giá trị biểu cảm ở 2 đoạn văn trên ? - GV khẳng định: văn biểu cảm chỉ nhằm cho người đọc biết được, cảm được tình cảm của người viết. Tình cảm là nội dung thông tin chủ yếu của văn biểu cảm. - Văn biểu cảm là gì ? - Văn biểu cảm được thể hiện qua những thể loại nào ? - Tình cảm trong văn biểu cảm thường có tính chất như thế nào ? - Văn biểu cảm có những cách biểu hiện nào? - So sánh 2 đoạn văn và cho biết đoạn nào là văn biểu cảm? vì sao? - Hãy chỉ ra nội dung biểu cảm của đoạn văn ấy? - Hãy chỉ ra nội dung biểu cảm trong bài thơ Sông núi nước Nam và Phò giá về kinh ?

I- Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm: 1- Nhu cầu biểu cảm của con người _Văn biểu cảm chỉ là 1 trong vô vàn những cách biểu cảm của con người, còn có những cách biểu cảm khác như ca hát, vẽ tranh, gẩy đàn... * VD 1: 2 câu ca dao sgk –71 - Câu 1: thổ lộ tình cảm thương cảm, xót xa cho những cảnh đời oan trái. - Câu 2: thể hiện cảm xúc vui sướng, hạnh phúc như chẽn lúa đòng đòng phơi mình tự do dưới ánh nắng ban mai. - Văn biểu cảm: là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc... - Các thể loại văn biểu cảm: thư, thơ, văn. 2- Đặc điểm chung của văn biểu cảm: *VD 2: 2 đoạn văn sgk – 72 - Đoạn1 : biểu hiện nỗi nhớ bạn và nhắc lại những kỉ niệm xưa. - Đoạn 2 : biểu hiện tình cảm gắn bó với quê hương, đất nước. => là những tình cảm đẹp thấm nhuần tư tưởng nhân văn - Đoạn 1: là biểu cảm trực tiếp -> người viết gọi tên đối tượng biểu cảm, nói thẳng tình cảm của mình (cách này thường gặp trong thư từ, nhật kí, văn chính luận) - Đoạn 2 : là biểu cảm gián tiếp-> tác giả không nói trực tiếp mà gián tiếp thể hiện tình yêu quê hương đất nước (đây là cách biểu cảm thường gặp trong tác phẩm văn học). -Đoạn 1: Thương nhớ ôi, xiết bao mong nhớ, các KN. - Đoạn 2: là chuỗi hình ảnh và liên tưởng. * Ghi nhớ: sgk-73 II- Luyện tập: 1- Bài 1: - Đoạn b: là biểu cảm vì nhà văn đã biến hoa hải đường thành tình cảm. - Nội dung biểu cảm của đoạn văn: + Hải đường rộ lên hàng trăm đoá hoa ở đầu cành phơi phới như 1 lời chào hạnh phúc. + Hải đường có màu đỏ thắm rất quí, hân hoan, say đắm. + Hoa hải đường rực rỡ, nồng nàn nhưng không có vẻ gì là yểu điệu thục nữ, cánh hoa khum khum như muốn phong lại cái nụ cười má lúm đồng tiền. 2- Bài 2: Hai bài thơ đều là biểu cảm trực tiếp vì cả 2 bài đều trực tiếp nêu tư tưởng, tình cảm, không thông qua 1 phương tiện trung gian như miêu tả, kể chuyện nào cả.

4.Củng cố, hướng dẫn : GV hệ thống lại kiến thức toàn bài

Học thuộc ghi nhớ sgk-73 làm bt 3,4-74 soạn bài bài ca Côn Sơn