giáo án Tiết 23 Đặc điểm của văn bản biểu cảm - Ngữ văn 7

[Giáo án văn học]

Tiết 23:ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BIỂU CẢM



A- MỤC TIÊU BÀI DẠY:

1. Kiến thức: Hiểu các đặc điểm cụ thể của bài văn biểu cảm. Hiểu đặc điểm của phương thức biểu cảm là thường mượn cảnh vật , đồ vật, con người, để bày tỏ tình cảm, khác với văn miêu tả là nhằm mục đích tái hiện đối tượng được miêu tả.

2. Kĩ năng: Kĩ năng phân tích văn biểu cảm

3. Thái độ: Luôn bày tỏ tình cảm tôt đẹp trong sáng khi viết

B.CHUẨN BỊ
1. Giáo viên : Soạn GA, tư liệu tham khảo trên báo “ Văn học tuổi trẻ ”

2. Học sinh : Đọc và chuẩn bị trả lời câu hỏi.

C – PHƯƠNG PHÁP

Thuyết trình, phát vấn, nhóm học tập......

D- TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC:

1. Ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ:

-Thế nào là văn biểu cảm ? Văn biểu cảm bao gồm những thể loại nào?

-Tình cảm được thể hiện trong văn biểu cảm là những tình cảm như thế nào? Người ta biểu cảm bằng những cách nào?

Y/c: trả lời dựa vào Ghi nhớ sgk –73

3- Bài mới :

Ở lớp 6, các em đã học về văn miêu tả. Vậy em hãy nhắc lại thế nào là văn miêu tả?

Văn miêu tả có nhiệm vụ tái hiện cảnh, người, vật, việc 1 cách đầy đủ, sinh động để người nghe, người đọc như thấy được nó đang ở trước mắt. Còn văn biểu cảm lại có nhiệm vụ truyền được cảm xúc, tình cảm và sự đánh giá, nhận xét của người nói, người viết tới người nghe, người đọc để họ đồng cảm với những suy nghĩ và tình cảm của người nói, người viết. Để làm được nhiệm vụ đó thì văn biểu cảm phải có những đặc điểm gì ?

Hoạt động của thầy-trò​

Nội dung kiến thức​

- Hs đọc bài văn: Tấm gương. - Bài văn đã nêu lên được những p/chất gì của tấm gương ? - Người viết nêu ra những phẩm chất của tấm gương để nhằm mục đích gì ? -Gv: Mục đích của tác giả không phải là miêu tả tấm gương mà chỉ mượn tấm gương để biểu đạt tình cảm của mình.... - Để biểu đạt tình cảm đó, tác giả bài văn đã làm như thế nào ? - Gv kết luận: - Bố cục bài văn gồm mấy phần? Phần MB và KB có quan hệ với nhau như thế nào? Phần TB đã nêu lên những phẩm chất gì? những ý đó liên quan đến chủ đề bài văn như thế nào? - Gv: Nội dung bài văn là biểu dương tính trung thực. Hai ví dụ về Mạc Đĩnh Chi và Trương Chi là ví dụ về 1 người đáng trọng và 1 người đáng thương, nhưng nếu soi gương thì gương cũng không vì tình cảm mà nói sai sự thật. - Bài văn biểu cảm thường có bố cục mấy phần ? - Tình cảm và sự đánh giá của tác giả trong bài văn có rõ ràng, chân thực không? Điều đó có ý nghĩa như thế nào đối với giá trị của bài văn ? - Gv chốt lại: - Hs đọc đoạn văn. - Đoạn văn biểu hiện tình cảm gì? Tình cảm ở đây được biểu hiện trực tiếp hay gián tiếp? Em dựa vào dấu hiệu nào để đưa ra nhận xét đó? -Văn biểu cảm có những đ.điểm gì ? - Hs đọc bài văn. - Bài văn thể hiện tình cảm gì? - Việc miêu tả hoa phượng đóng vai trò gì trong bài văn biểu cảm này? - Vì sao tác giả gọi hoa phượng là hoa học trò? - Hãy tìm mạch ý của bài văn? - Bài văn này biểu cảm trực tiếp hay gián tiếp?

I- Tìm hiểu đặc điểm của văn biểu cảm: 1- Bài văn: Tấm gương a. Nêu phẩm chất của tấm gương: - Trung thực, khách quan, ghét thói xu nịnh, dối trá. - Giúp con người thấy được sự thật có thể đó là sự thật đau buồn, cay đắng. * Nhằm biểu đạt tình cảm: - Biểu dương người trung thực. - Phê phán kẻ dối trá. => Mỗi bài văn biểu cảm tập trung biểu đạt 1 tình cảm chủ yếu. b. Để biểu đạt tình cảm đó, tác giả bài văn đã mượn hình ảnh tấm gương làm điểm tựa. Vì tấm gương luôn phản chiếu trung thành mọi vật xung quanh. Nói với gương, ca ngợi gương là gián tiếp ca ngợi người trung thực. => Để biểu đạt tình cảm ấy, người viết có thể chọn hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng để gửi gắm tình cảm... c. Bố cục: 3 phần - MB (Đ1): Nêu phẩm chất của tấm gương - TB: Nói về đức tính của tấm gương. - KB (đoạn cuối): Khẳng định lại phẩm chất của tấm gương. => Bài văn biểu cảm thường có bố cục 3 phần như mọi bài văn khác. d. Tình cảm và sự đánh giá của tác giả rõ ràng chân thực, không thể bác bỏ. Hình ảnh tấm gương có sức khêu gợi, tạo nên giá trị của bài văn. => Tình cảm trong bài phải rõ ràng, trong sáng, chân thực thì bài văn biểu cảm mới có giá trị. 2- Đoạn văn của Nguyên Hồng: - Thể hiện tình cảm cô đơn, cầu mong sự giúp đỡ và cảm thông -> biểu hiện trực tiếp (tiếng kêu, lời than, câu hỏi biểu cảm) * Ghi nhớ: sgk (86) II- Luyện tập: Bài văn: Hoa học trò. a- Thể hiện tình cảm buồn nhớ khi xa trường, xa bạn lúc nghỉ hè. - Mượn hình ảnh hoa phượng để biểu đạt tình cảm. Hoa phượng là hình ảnh ẩn dụ tượng trưng. - Hoa phượng là hoa học trò vì hoa phượng gắn bó với sân trường, với học sinh, với những ngày hè chia tay nhớ nhung da diết. b- Mạch ý của bài văn chính là sắc đỏ của hoa phượng cháy lên trong nỗi buồn nhớ của học trò lúc chia tay. c- Dùng hoa phượng để nói lên lòng người là biểu cảm gián tiếp.

4. Củng cố, hướng dẫn

- Gv hệ thống lại k.thức toàn bài.

- Học thuộc ghi nhớ

- Làm bài luyện tập