giáo án Tiết 48- Thành Ngữ- ngữ văn 7

[Giáo án văn học]

Tiết48: THÀNH NGỮ

A-MỤC TIÊU BÀI DẠY:

1. Kiến thức: Giúp HS hiểu được đặc điểm về cấu tạo và ý nghĩa của thành ngữ.

2. Kỹ năng: Tăng thêm vốn thành ngữ, rèn kỹ năng sử dụng thành ngữ.

3. Thái độ: Có ý thức sử dụng thành ngữ trong giao tiếp.

B. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án

2.Học sinh: Tóm tắt truyện “ ếch ngồi đáy giếng’, “Thầy bói xem voi”.

C-PHƯƠNG PHÁP:

Thuyết trình, phát vấn, nhóm......

D - TIẾN TRÌNH BÀI DẠY

1. ổn định tổ chức:

2. Kiểm tra bài cũ:

Đặt câu có từ đồng âm ? Vì sao em biết đó là từ đồng âm ?

3. Bài mới:

Trong tiếng Việt có 1 khối lượng khá lớn thành ngữ. Có 1 số thành ngữ được hình thành trên n câu chuyện dân gian, câu chuyện lịch sử (điển tích) rất thú vị. Bây giờ chúng ta cùng đi tìm hiểu về thành ngữ.

Hoạt động của thầy-trò​

Nội dung kiến thức​

- Hs đọc câu ca dao - Chú ý cụm từ “lên thác xuống ghềnh”. - Em có nhận xét gì về c.tạo của cụm từ “lên thác, xuống ghềnh” trong câu ca dao : + Có thể thay 1 vài từ trong cụm từ này bằng n từ khác được không: Có thể thay bằng “Vượt thác qua ghềnh” được không? Vì sao ? (Không thể thay đổi từ được - Vì nếu thay ý nghĩa của thành ngữ sẽ trở nên lỏng lẻo). +Có thể thay đổi v.trí của các từ trong cụm từ được không: Có thể thay bằng “Xuống ghềnh, lên thác” được không ? Vì sao ? (Không thay đổi v.trí được - Vì đây là 1 cụm từ có tính cố định) -Từ nhận xét trên, em rút ra được kết luận gì về đ.điểm c.tạo của cụm từ lên thác, xuống ghềnh ? -Gv giải thích: Thác là chỗ dòng nc chảy vượt qua 1 vách đá cao nằm chắn ngang dòng sông, dòng suối. Ghềnh là chỗ dòng sông, dòng suối bị thu hẹp và nông có đá lởm chởm nằm chắn ngang dòng nc chảy xiết. -Cụm từ “lên thác, xuống ghềnh” có nghĩa là gì ? (Nói về sự vất vả khi điều khiển thuyền bè ở nơi nc chảy xiết có đá lởm chởm rất nguy hiểm). -Tại sao lại nói lên thác, xuống ghềnh? -Nhanh như chớp có nghĩa là gì ? Tại sao lại nói nhanh như chớp ? -Chớp có tốc độ rất cao như tốc độ của ánh sáng 300.000 km/s. -Gv: Cụm từ “lên thác, xuống ghềnh”, “nhanh như chớp” là thành ngữ. -Vậy em hiểu thế nào là thành ngữ ? Nghĩa của thành ngữ được hiểu như thế nào ? -Hs đọc chú ý. -Hs đọc ví dụ. -Xđ chức vụ ngữ pháp của 2 thành ngữ: Bảy nổi ba chìm, tắt lửa tối đèn ? -Em hãy PT cái hay của việc dùng các thành ngữ trong 2 câu trên: S2 bảy nổi ba chìm với long đong, phiêu bạt; tắt lửa tối đèn với khó khăn, hoạn nạn ? -Thành ngữ thường giữ chức vụ gì trong câu ?-Sd thành ngữ có tác dụng gì? -Hs đọc ghi nhớ. -Hs đọc các đv, đoạn thơ. -Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ trong n câu trên ? -Dựa vào các truyện truyền thuyết, ngụ ngôn đã học, hãy giải nghĩa các thành ngữ: Con Rồng cháu Tiên, ếch ngồi đáy giếng, thầy bói xem voi ?

I-Thế nào là thành ngữ: 1-Cấu tạo của cụm từ “Lên thác xuống ghềnh”: ->Đ.điểm c.tạo của cụm từ trên là chặt chẽ về thứ tự và nd ý nghĩa. 2-Giải nghĩa cụm từ “lên thác, xuống ghềnh”: Trải qua nhiều gian nan, nguy hiểm. ->Nghiã bóng (hàm ẩn, hình tượng, ẩn dụ). - Nhanh như chớp: Chỉ hđ diễn ra mau lẹ, rất nhanh. ->Nghĩa so sánh. *Ghi nhớ 1: sgk (144 ). II-Sử dụng thành ngữ: 1-Vai trò ngữ pháp của thành ngữ: -Thân em / vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non.->là VN -Anh / đã nghĩ thg em như thế thì hay là anh / đào giúp em 1 cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào bắt nạt thì em chạy sang... ->Phụ ngữ của cụm DT (khi ) 2-Tác dụng: Có tính hình tượng, biểu cảm. *Ghi nhớ 2: sgk (144 ). III-Luyện tập: 1-Bài 1 (145 ): a-Sơn hào hải vị, nem công chả phượng: Món ăn ở trên núi, dưới biển, quí hiếm sang trọng. b-Khoẻ như voi: rất khoẻ ->cách nói phóng đại- nói quá. -Tứ cố vô thân: sống đơn độc, không họ hàng thân thích, không nơi nương tựa. c-Da mồi tóc sương: chỉ ng già da có nhiều nốt màu nâu, đen như đồi mồi, tóc bạc như sương. 2-Bài 2 (145 ): -Con Rồng cháu Tiên: chỉ dòng dõi cao quí. -ếch ngồi đáy giếng: chỉ sự hiểu biết hạn hẹp, nông cạn. -Thầy bói xem voi: chỉ sự nhận thức phiến diện, chỉ thấy bộ phận mà không thấy toàn thể.

4. Củng cố, hướng dẫn

-Học thuộc ghi nhớ, làm bài 3, 4 (145 ).

Rút kinh nghiệm